CCI00142

I'l'l Europa średniowieczna VIII - IX wiek ki w Akwizgranie, którą przyozdobił ziołem i srebrem, i świecznikami, bnhislnulą i drzwiami z masywnego brązu. Do lej budowy nie mogąc znikąd dostać kolumn i marmurów, kazał je przywozić z Rzymu i Rawenny |...|

|29| Po przyjęciu lylulu cesarskiego zajął się prawodawstwem swego narodu, które miało wiele braków. Frankowie posiadali dwojakie prawo. W wielu miejscach bardzo różne¹². Myślą jego było uzupełnić braki, różnice pogodzić, poprawić to, co zle albo fałszywie podane. Lecz niewiele z tego wykonał, zaledwie parę artykułów, i to niewykończonych, dodał do istniejących ustaw. Kazał natomiast spisać prawa wszystkich narodów żyjących pod jego berłem, a klóce dotychczas nie były spisane¹ \

Tak samo zcln ul i pi/echował dla pamięci barbarzyńskie, prastare pieśni, opiewające czyny i boje dawnych królów. Zaczął i gramatykę mowy ojczystej². Miesiącom dal nazwy z własnego języka, ponieważ przedtem miały one u Franków częścią łacińskie, częścią barbarzyńskie imiona. Podobnie i wiatry ponazywał dwunastu osobnymi imionami, gdy dawniej tylko cztery wiatry rozróżniano. [... ]

Dzieje wychowania i szkól

A. Karbowi ;\k    145

URZĄDZENIE SZKÓL W WIEKACH ŚREDNICH

Antoni Kiubowink ( 186$ - 1917), slus/nic mi/wimy pi zez II Hiiiyc/a "/aponininnvm histoivku-m oświaty w Pol.sec", jako pici wszy w Polsce habilitował się (1905) właśnie / tc| d/icil/my wn-il/y, /.r; winku 1919 uzyskał tytuł piolcsoia. W jego dorobku jest ponad 70 piać naukowych uka/ii|iu\cb na bu zie dokumentów źródłowych dzieje polskiej oświaty. Pic/eutujemy fragmenty dziejów nyi/muimhi i szkól u* Polsce u* wiekach średnich. Cz.I od 966 do 1363 r. Petcisburg 1898. Nakl. Księgami Ku/imiei/a Grcndyszyńskicgo.

ZróUlo: (19, s. ‘li -55,78-80; 170- 180]

WŁADZE, KIEROWNICTWO I NAUCZYCIELE

(frtiyjn. nudź. III)

Z wyjątkiem pływalnych zakładów naukowych we Włoszech, w których się kształciła młodzież do zawodów świeckich, powstawały szkoły średniowieczne w ścisłym związku z Kościołem, służyły jego celom i były od niego zawisłe.

Panujący książę miał w tym okresie znaczne prawa wpływania na sprawy kościelne, lecz pod względem wiary i w sprawach edukacji pozostawiał Kościołowi zupełną swobodę.

Od papieża a względnie soborów wychodziły rozporządzenia w sprawach wychowania i szkól, mające moc obowiązującą w całym święcie rzymsko-katolickim Oo takich rozporządzeń należały np. ustawy soboru laleraneńskiego, trzeciego i czunitego' Na rozporządzenia papieskie i soborów powoływali się niejednokrotnie biskupi polscy w swych ustawach synodalnych. W pierwszych wiekach chrześcijaństwu, gdy jesz eze nie było ścisłej organizacji kościelnej, decydowali w sprawach edukacji pampący książęta świeccy, w późniejszych c/asacli w miarę układania się stosunków kościelnych sprawy edukacyjne należały prawie wyłącznie do zakiesn działania Kościoła

Delegaci papiescy, zjeżdżający do Polski w zastępstwie najwyższej głowy Kościoła celem regulowania rozmaitych spraw religijno kościelnych, załatwiali przy tej sposobności w miarę potrzeby i sprawy dotyczące wychowania i szkól

Najwyższym krajowym opiekunem i zwierzchnikiem szkól był arcybiskup gnieźnieński. Jurysdykcja jego rozciągała się w pewnych sprawach na wszystkie diecezje wchodzące w skład archidiecezji gnieźnieńskiej. Ustawy, mające mieć znaczenie we wszystkich diecezjach, musiały być jednak uchwalone na synodach prowincjonalnych, na których biskupi poszczególnych diecezji lub icli zastępcy pod kierownictwem arcybiskupa obradowali.

1

I (iłów nic / U u wonny, ski|<l llmliian I ok. i oku 787 wysyłał do Kaiolu W. kolumny i mozaiki z pałacu

ccsai.sk i ego.

12 Pinwo Flanków Salickich, 1.ux Salica - /redagowane po raz pierwszy w końcu V w , i Franków kipumskich, Lex Rijmaria, z pocz. VI w., obszerne zwody piawa głównie karnego i cywilnego. Kami W. dodał artykuły (capilula, stąd nazwa kapitularzy dla dekretów* i zarządzeń karolińskich) do obu pomników ustawodawczych ogłaszając je w kapitularzu z r. 803. Pruwo salickic uległo nadto przeredagowaniu w zwód o 70 lub 72 nrtykuluch na początku jego panowania, ok. 768 r.

2

13. Tę pracę ustawodawczą należy pojmować głównie jako nowe redakcje względnie przepisywanie poprzednio już. istniejących zabytków prawnych. Zasada osobowości prawnej, obowiązująca na lei cnie państwa Franków w ciągu co najmniej czterech wieków, a nieobca i pełnemu średnio* wicczu, wymagała pr/ede wszystkim w zakresie prawa prywatnego i karnego, aby każdy odpowiadał wedle prawa, w którym się urodził. Stąd w państwie karolińskim jednocześnie obowiązywały prawa: rzymskie w późnych icdnkcjach, burguudzkic, wizygockie, sałickie i r i pilarskie.

1*1. Nic nie znamy z. łych prac Karola.

I: l.alatm - grupa budynków w starożytnym Rzymie należąca do rodu l.alerani; pałac odebrał właścicielom Neron (cesarz Rzymu 5d-68 r. n.e.) i stanowił on własność cesarską do Konstantyna W., który ofiarował znaczną część budynków papieżowi Melchiadcsowi. /.budowany tam kościół Zbawiciela i pałac (IV w.n.c.) łiyl siedzibą papieży do końca XIII w. W Luteranie odbyło się pięć solariów powszechnych: trzeci - 1178-79; czwarty- 1215 i. (przyp. red.).

10 — Ż.łódla do dziejów wychowaniu