CCI20111204055

Rys. 37. Rozszczepienie pokładu    Rys. 38. Zmycie .pokładów

węgla

’ I (Mi

V    '--------------------------’

■; runku spodziewanego uskoku. Te otwory badawcze muszą wyprzedzać posuwanie się wyrobiska, Obecność uskoków, poza opi-⁵ sanym niebezpieczeństwem, w postaci wody lub kurzawld, bardzo utrudnia prowadzenie robót górniczych. Aby przedostać się do części złoża leżącej za uskokiem, należy przebić chodnik w kamieniu łub szybik, a gdy uskoków jest dużo — wybierać złoże (małymi odcinkami. Ponadto wzdłuż uskoków, w których występuje woda lub kurza wka, należy pozostawić nie wybrany pas węgla', czyli filar oporowy, aby nie dopuścić do zalewu kopalni.

Zmiany gnibości .pokładów częściowo zostały spowodowane :    naciskiem warstw nadległyeh na bardziej od nich plastyczny

i    węgieł. Tak .powstały ścienienia i zgrubienia pokładów (rys. 36).

¹    .Teżeii ścienienie pokładu dochodzi do zera, to mówi się, że pokład

i się wyklinowuje.

Rys. 35. Zmiany grubości ipokladów a — ścienienie pokładu, b — zgrubienie pcrkładu

W .pokładach spotyka się też wkładki skał płonnych o różnej grubości, czyli przerosty. G-dy grubość przerostów wzrasta, pokład rozszczepia się w dwa pokłady lub przechodzi w serię kilku cienkich pokładów (rys. 37) tracąc przez to wartość przemysłową.

Zjawisko lo jest częste w Zagłębiu Górnośląskim, zwłaszcza w pokładach należących do warstw łaziskich i or.zeskieh.

Wymycie lub zmycie pokładów (rys. 38) jest to całkowite lub częściowe zniszczenie pokładów pod', działanie erozji, w czasie gdy były one jeszcze przykryte cienką warstwą skał nadległyeh.

Powstałe wskutek tego zapadlisko zostało następnie wypeł- ! nione osadami młodszymi i wyrównane do .poziomu powierzchni i terenu. Wymycia pokładów powodują zmniejszenie zasobów złoża '• oraz stwarzają niebezpieczeństwo dla kopalni, gdyż młodsze skały ; wypełniające zapadlisko są zwykle zawodnione.

Z tego- powodu, prowadząc wyrobiska górnicze w pobliżu wy- i mycia musimy, podobnie jak w przypadku wodonośnych uskoków, > wyprzedzać je otworami badawczymi, czyli ..przed wiertami i po- i zostawiać filary oporowe.    \

9.5. Płaszczyzny najmniejszej wytrzymałości w złożu oraz ich znaczenie dla urabiania i utrzymania wyrobisk

Proces osadzania się skał .i działania tektoniczne spowodowały tak w pokładach węgla, jak i w skałach otaczających powstanie tzw. płaszczyzn uioatstwienła lub kiaozej ulcnoicenia, wzdłuż których oddzielenie od siebie części górotworu jest ułatwione. Płaszczyzny te są równolegle do zalegania poszczególnych warstw skal i pokładów (rys. 39).

Rys. .39. Płaszczyzny uławicenia i łuplłwości

■ Są one najbardziej wyraźne na granicy warstw o odmiennym składzie petrograficznym i pozwalają na łatwe oddzielenie tych warstw od siebie. Uławieenie występuje najwyraźniej w węglu i w lupkach, najmniej wyraźnie w piaskowcach.. Płaszczyzny uławicenia mają duże znaczenie -dla urabiania i utrzymania wyrobisk. Prowadzenie wyrobisk górniczych pod mocną lawą ułatwia urabianie i utrzymanie stropu.

W stropie pokładów spotyka się czasem skamieniałe pnie drzew w pozycji stojącej lub leżącej. Stanowią one duże niebezpieczeństwo dla pracujących ‘górników, ponieważ są luźno związane z otaczającymi skałami oraz mają większy ciężar gatunkowy i mogą łatwo wypadać ze stropu. Dlatego musi się na nie zwracać uwagę i mocno obudowywać. Poza tym istnieją pewne zaburzenia z okresu osadzania się skał, wskutek których utworzyły się w warstwach stropowych partie skalne słabo związane

1