162
9. Rozwiązania techniczne i systemy technologiczne bioreaktorów stosowanych...
Tabela 9.5. Charakterystyka wybranych technik membranowych
Nazwa techniki membranowej |
Rodzaj stosowanych membran, wielkość porów |
Mechanizm separacji |
Siła napędowa |
Mikrofiltracja |
Membrany symetryczne, 0,05-10 ąm, typowe 0,1-2 ąm |
Sitowy |
< 0,2 MPa |
Ultrafiltracja |
Membrany symetryczne i asymetryczne, 1 nm-0,05 ąm |
Sitowy |
0,1-1,0 MPa |
Nanofiltracja |
Membrany asymetryczne |
Dyfuzyjny |
0,5-2,0 MPa |
Odwrócona osmoza |
Membrany asymetryczne < 2 nm |
Dyfuzyjny |
1,0-6,0 MPa |
Dializa |
Membrany symetryczne |
Dyfuzyjny |
Różnica stężeń |
Elektrodializa |
Membrany jonowymienne, nieporowate |
Wędrówka jonów w polu elektrycznym |
Różnica potencjału elektrycznego |
Separacja gazów |
Membrany jednorodne lub porowate |
Rozpuszczanie i dyfuzja |
Do 10 MPa lub próżnia po stronie permeatu |
(odkładanie się cząstek zawieszonych i koloidów na powierzchni membrany i/lub w porach, ograniczające jej przepuszczalność);
- ograniczona wytrzymałość chemiczna i termiczna;
- ograniczona żywotność membran.
Połączenie technik membranowych z procesami biologicznymi jest przykładem ciągłego unowocześniania procesów oczyszczania ścieków. W konwencjonalnych układach osadu czynnego oczyszczanie ścieków zachodzi w komorze napowietrzania, a w osadniku wtórnym zachodzi oddzielenie ścieków oczyszczonych od osadu czynnego. W bioreaktorach membranowych osadnik wtórny zastępowany jest modułem filtracyjnym. Jego zastosowanie umożliwia całkowite oddzielenie ścieków oczyszczonych od osadu czynnego, zatrzymując osad nawet przy jego dziesięciokrotnie wyższym stężeniu niż jest to dopuszczalne dla osadników wtórnych. Na ogół stosuje się dwa rozwiązania łączące techniki membranowe z oczyszczaniem biologicznym. W pierwszym moduł filtracyjny jest fizycznie oddzielony od reaktora biologicznego, w dmgim stanowi jego integralną część (rys. 9.11).
W bioreaktorach membranowych zawartość osadu czynnego może sięgać 100 g/dm3, zwykle jednak stosuje się stężenia 7-35 g/dm3. Obciążenie komór napowietrzania może być wyższe niż w konwencjonalnych układach osadu czynnego, ponieważ stężenie biomasy zapewnia odpowiednie obciążenie osadu czynnego. Zwykle osad czynny w bioreaktorach membranowych pracuje jako osad niskoobciążony, więc powinna zachodzić pełna mineralizacja zanieczyszczeń i pełna nitryfikacja. Wiek osadu jest długi, a przeróbka osa-