chalmers0101

103

Rewolucja kopemikańska

przypuszczalnie zniekształceniami obrazu, wynikającymi ze sposobu funkcjonowania bardzo jeszcze niedoskonałych teleskopów Galileusza. To chyba wystarczy, aby uzmysłowić sobie, że akceptacja obserwacji przy użyciu teleskopu nie daje się uzasadnić w prosty sposób. Przeciwnicy Galileusza, którzy kwestionowali jego odkrycia, nie byli tylko i wyłącznie upartymi reakcjonistami. Jednak pojawiły się uzasadnienia dla prowadzenia obserwacji uzbrojonym okiem i stawały się one coraz bardziej przekonywające w miarę, jak konstruowano coraz lepsze teleskopy i proponowano coraz lepsze teorie optyczne na temat ich działania. Wszystko to jednak trwało w czasie.

Największym osiągnięciem naukowym Galileusza była jego mechanika. Położył on podstawy pod mechanikę Newtona, która później wyparła teorię mechaniczną Arystotelesa. Wprowadził rozróżnienie pomiędzy prędkością i przyspieszeniem i twierdził, że ciała w swobodnym spadku poruszają się ze stałym przyspieszeniem, które jest niezależne od ich ciężaru, i pokonują dystans wprost proporcjonalny do kwadratu czasu spadku. Zaprzeczył twierdzeniu Arystotelesa, że wszelki ruch zakłada istnienie jego przyczyny, a w to miejsce zaproponował prawo bezwładności, zgodnie z którym przedmiot poruszający się, na który nie działa żadna siła, poruszać się będzie w nieskończoność po kole wokół Ziemi z prędkością jednostajną. Dokonał analizy ruchu balistycznego, rozkładając go na ruch poziomy o stałej prędkości, zgodny z jego prawem bezwładności, oraz ruch pionowy, podporządkowany stałemu przyspieszeniu ku dołowi. Wykazał, że tor ruchu balistycznego jest parabolą. Rozwinął pojęcie ruchu względnego i argumentował, że nie można wykryć ruchu mechanicznego danego systemu bez punktu odniesienia poza tym systemem.

Odkryć tych Galileusz nie dokonał od razu. Dochodziło do nich stopniowo na przestrzeni ponad półwiecza; ich kulminacją było dzieło Dialogi o dwóch nowych naukach¹, ogłoszone po raz pierwszy w 1638 roku, niemal wiek po publikacji dzieła Kopernika. Galileusz nadawał znaczenia pojęciom i precyzował je za pomocą przykładów i eksperymentów myślowych. Czasami opisywał eksperymenty fak-

1

Galileo Galilei, Two New Sciences, przekład angielski Stillman Drakę, University of Wisconsin Press, Madison 1974.