Zniekształcenia twarzy6

dań E. Clifforda i E. C. Crockera (1971) wynika, że po urodzeriajja ka z rozszczepem następowała w rodzinie częściej integracjami zintegracja. Wprawdzie matki dzieci z rozszczepem podniebie kazywały więcej zmian negatywnych, a mniej pozytywnych w||J naniu z matkami dzieci normalnych, jednakże inne różnice były; malne. W obszernych pracach porównawczych L. D. Goodstein jął ten problem bezpośrednio w badaniach profili osobowośi matek i 157 ojców dzieci z rozszczepami, stosując Wieloczy Inwentarz Osobowości Minnesota. Po porównaniu tych profilów! trolną grupą 100 matek i 100 ojców dzieci normalnych fizycz stwierdzono żadnych istotnych różnic (Goodstein, 1960 a). W prac) warzyszącej uzyskano oceny społecznego przystosowania dziecka jj kwatności postępowania rodziców dziecka. Nie stwierdzono iad związku pomiędzy tymi wynikami a profilami osobowości rod (Goodstein, 1960 b).

I

Edward Cliłford

aspekty Środowiskowe

Środowiska, w jakich wychowywane są dzieci z anomaliami, opiś zostały jako społecznie restrykcyjne. M. C. Castellanos i M. Siei (1964) na podstawie swoich doświadczeń klinicznych wyrażają cjjś że rodzice starają się unikać kontaktów społecznych ze względu hąj gląd dziecka. S. A. Richardson (1969) uważa, że w przeciwieństwie; normalnego dziecka, dziecko upośledzone fizycznie doświadcza w sytuacji społecznych i jest mniej prawdopodobne, aby uczestrfa ono wraz z rodzicami w spotkaniach towarzyskich. Podobnie Ri|| son i współpracownicy (1964) przyjmują, że dziecko z upośledzi ma mniej doświadczeń społecznych i międzyludzkich. Restrykcją.® nikają prawdopodobnie z nadmiernie troskliwych postaw i zbff| Lekcyjnego zachowania przejawianego przez rodziców. Uważa śjjp nadto, że rodzice wzdragają się przed mówieniem o anomalii Mj zniechęcają dziecko do zadawania pytań. Chociaż rodzice mogą ^ wać dziecko w sposób nacechowany miłością, wykazują tendencji; arbitralności wobec niego. Przypisują mu mniejszą odpowiedzMS niż dziecku normalnemu i nie udzielają mu głosu w sprawach r#i nych, lub tylko w bardzo ograniczonej mierze (Richardson, 196?; chardson i in., 1964; Tisza i in., 1958).

Bardzo ograniczone ilościowo badania, jakimi dysponujemy,'! powątpiewać w te wnioski. Biorąc za podstawę połączoną parami si wację siedmiorga upośledzonych i siedmiorga nieupośledzonych f$ podczas codziennych zajęć w szkole i w domu P. Schoggen ńjef

Zniekształcenia twarzy

m'-

dowodów przemawiających za nadmierną ochroną, zbytnią troją, zachęcaniem do zależności czy odtrącaniem przez matki śledzonych w porównaniu z matkami dzieci fizycznie normal-iedy porównano zachowanie obu grup matek, Schoggen nie zna-!nyćh istotnych różnic co do czasu, jaki spędzały one ze dziećmi, pomocy udzielanej przez nie dzieciom z własnej ini-iz ilości konfliktów międzyosobniczych spowodowanych imi z dziećmi. Stwierdzono u matek lekką tendencję do poświę-& upośledzonemu dziecku większej uwagi indywidualnej i, wbrew Waniom, okazało się, że matki takich dzieci bardziej wymagały, wWziecko wykonało polecone zadanie, np. powieszenie płaszcza.

CZYNNIKI WEWNĄTRZOSOBNICZE

Obraz ciała

Początkowy stosunek między matką a dzieckiem znajduje swój wy-przede wszystkim w kontakcie fizycznym. Sposób trzymania, kar-aenia i troski o nie ma przekazać dziecku niektóre z jej postaw wo-ferjego ciała. Są one później umacniane również poprzez ekspresję

i' Werbalną, sprawiając, że dziecko wyrabia w sobie samym postawy woja swojego ciała, będące odbiciem postaw otaczających go osób (Wat-1]®, Jonson, 1958). W trakcie rozwoju dziecko integruje wiele świado-.jsych i nieświadomych postaw wobec swego ciała i jego funkcji, a ich jiSształt nosi miano obrazu ciała (Schilder, 1950). Obraz ciała można efekcie przyrównać do nieświadomego obrazowego wyobrażenia fi-iego „ja". Uważa się, że jest on odporny na zmiany, zwłaszcza fSImejszym wieku, chociaż w tym samym czasie wywierają na nie-wpływ nieuświadamiane potrzeby i pragnienia. Mogą zaistnieć roz-ibści pomiędzy obrazem ciała a prawdziwym wyglądem i funkcjo-tóścią danej osoby, gdyż własny model ciała danej jednostki może odpowiadać rzeczywistości. Najważniejszym obszarem uwagi przy ^rażaniu obrazu ciała jest twarz, ze względu na jej centralną rolę iśtófpkacji własnego „ja".

f Jedna z metod stosowanych przy badaniu obrazu własnego ciała po-tena tym, że dziecko czy dorosły proszeni są o narysowanie postaci I. Ponieważ jest to zadanie stosunkowo niesprecyzowane, zakła-ślę, że rysunek będzie odzwierciedlał nieświadome aspekty osobo-i będzie stanowić projekcję nieświadomego obrazu ciała (Macho-1949). Interpretacja rysunku polega w dużej mierze na braku, tualnie obecności, różnych części ciała.

311