Zniekształcenia twarzy6

kazywały więcej zmian negatywnych, a mniej pozytywnych

Edward ClUtord

dań E. Clifforda i E. C. Crockera (1971) wynika, że po urodzeni ka z rozszczepem następowała w rodzinie częściej integracja! zintegracja. Wprawdzie matki dzieci z rozszczepem podniebil

naniu z matkami dzieci normalnych, jednakże inne różnice byl malne. W obszernych pracach porównawczych L. D. Goodste jął ten problem bezpośrednio w badaniach profili osobowo! matek i 157 ojców dzieci z rozszczepami, stosując Wielocz-y Inwentarz Osobowości Minnesota. Po porównaniu tych profilów i trolną grupą 100 matek i 100 ojców dzieci normalnych fizyc^ stwierdzono żadnych istotnych różnic (Goodstein, 1960 a). W pr| warzyszącej uzyskano oceny społecznego przystosowania dziecka kwatności postępowania rodziców dziecka. Nie stwierdzono JjS związku pomiędzy tymi wynikami a profilami osobowości roj (Goodstein, 1960 b).

aspekty Środowiskowe

Środowiska, w jakich wychowywane są dzieci z anomaliami, opis zostały jako społecznie restrykcyjne. M. C. Castellanos i M. Stoi (1964) na podstawie swoich doświadczeń klinicznych wyrażają cj)| że rodzice starają się unikać kontaktów społecznych ze względu ńa| gląd dziecka. S. A. Richardson (1969) uważa, że w przeciwieństwie normalnego dziecka, dziecko upośledzone fizycznie doświadcza ii sytuacji społecznych i jest mniej prawdopodobne, aby uczestnia ono wraz z rodzicami w spotkaniach towarzyskich. Podobnie Richi son i współpracownicy (1964) przyjmują, że dziecko z upośle&w ma mniej doświadczeń społecznych i międzyludzkich. Restrykcją® nikają prawdopodobnie z nadmiernie troskliwych postaw i zbyli Lekcyjnego zachowania przejawianego przez rodziców. Uważa si|| nadto, że rodzice wzdragają się przed mówieniem o anomalii dż|| zniechęcają dziecko do zadawania pytań. Chociaż rodzice mogą fe| wać dziecko w sposób nacechowany miłością, wykazują te:;der.cj| arbitralności wobec niego. Przypisują mu mniejszą odpowiedzia!| niż dziecku normalnemu i nie udzielają mu głosu w sprawach nych, lub tylko w bardzo ograniczonej mierze (Richardson, 8t|| chardson i in., 1964; Tisza i in., 1958).

Bardzo ograniczone ilościowo badania, jakimi dysponujemy, | powątpiewać w te wnioski. Biorąc za podstawę połączoną parami sś wację siedmiorga upośledzonych i siedmiorga nieupośledzonych;! podczas codziennych zajęć w szkole i w domu P. Schoggen nie|

310

Zniekształcenia twarzy

dowodów przemawiających za nadmierną ochroną, zbytnią tro ją, zachęcaniem do zależności czy odtrącaniem przez matki _l0śledzonych w porównaniu z matkami dzieci fizycznie normalny porównano zachowanie obu grup matek, Schoggen nie znanych istotnych różnic co do czasu, jaki spędzały one ze ziećmi, pomocy udzielanej przez nie dzieciom z własnej ini-oraz ilości konfliktów międzyosobniczych spowodowanych atni z dziećmi. Stwierdzono u matek lekką tendencję do poświę-pośledzonemu dziecku większej uwagi indywidualnej i, wbrew Skaniom, okazało się, że matki takich dzieci bardziej wymagały, Sziecko wykonało polecone zadanie, np. powieszenie płaszcza.

CZYNNIKI WEWNĄTRZOSOBNICZE

Obraz ciała

- Początkowy stosunek między matką a dzieckiem znajduje swój wygi przede wszystkim w kontakcie fizycznym. Sposób trzymania, kar-pa i troski o nie ma przekazać dziecku niektóre z jej postaw wolt jego ciała. Są one później umacniane również poprzez ekspresję sprawiając, że dziecko wyrabia w sobie samym postawy wo-iśc swojego ciała, będące odbiciem postaw otaczających go osób (Wat-S» Jonson, 1958). W trakcie rozwoju dziecko integruje wiele świado-tych i nieświadomych postaw wobec swego ciała i jego funkcji, a ich iztałt nosi miano obrazu ciała (Schilder, 1950). Obraz ciała można r efekcie przyrównać do nieświadomego obrazowego wyobrażenia fi-lego ,,ja". Uważa się, że jest on odporny na zmiany, zwłaszcza późniejszym wieku, chociaż w tym samym czasie wywierają na nie-wpływ nieuświadamiane potrzeby i pragnienia. Mogą zaistnieć roz-raiości pomiędzy obrazem ciała a prawdziwym wyglądem i funkcjo-wścią danej osoby, gdyż własny model ciała danej jednostki może i odpowiadać rzeczywistości. Najważniejszym obszarem uwagi przy ffianiu obrazu ciała jest twarz, ze względu na jej centralną rolę Ipffikacji własnego „ja".

Jedna z metod stosowanych przy badaniu obrazu własnego ciała po-na tym, że dziecko czy dorosły proszeni są o narysowanie postaci ttej. Ponieważ jest to zadanie stosunkowo niesprecyzowane, zakła-, że rysunek będzie odzwierciedlał nieświadome aspekty osobo-i będzie stanowić projekcję nieświadomego obrazu ciała (Macho-|1949). Interpretacja rysunku polega w dużej mierze na braku, wialnie obecności, różnych części ciała.

311