chalmers0191

193

Korespondencyjna teoria prawdy

zdań języka przedmiotowego bez popadania w paradoksy. Zadanie to jest technicznie trudne do wykonania, ponieważ w każdym interesującym języku jest nieskończenie wiele zdań. Tarski osiągnął ten cel dla języków zawierających skończoną ilość predykatów z jedną zmienną wolną, to jest takich orzeczników jak „... jest białe” lub „... jest stołem”. Jego procedura polegała na uznaniu, że wiadomo, co znaczy, że dany predykat jest spełniany przez pewien przedmiot, na przykład x. Kilka przykładów z życia potocznego: predykat jest białe” jest spełniany przez przedmiot x wtedy i tylko wtedy, gdy x jest białe, natomiast „... jest stołem” jest spełniany przez przedmiot x wtedy i tylko wtedy, gdy x jest stołem. Przyjąwszy to pojęcie spełniania dla wszystkich predykatów języka, Tarski wykazał, że można przy jego użyciu zbudować pojęcie prawdy dla wszystkich zdań tego języka. Mówiąc terminologią techniczną, Tarski, wziąwszy pojęcie spełniania jako pojęcie pierwotne, podał rekursywną definicję prawdy.

Wynik Tarskiego ma wielkie znaczenie dla logiki matematycznej, zwłaszcza dla teorii modeli i teorii dowodu. Wynik ten ujawnił, dlaczego powstają sprzeczności w językach naturalnych, i wskazał, w jaki sposób można tych sprzeczności uniknąć. Czy Tarski osiągnął coś jeszcze? Przede wszystkim, czy udało mu się wyjaśnić pojęcie prawdy w taki sposób, który pomógłby nam zrozumieć twierdzenie, że prawda jest celem nauki? Sam Tarski nie sądził, żeby mu się udało. Uważał, że jego teoria prawdy jest „epistemologicznie neutralna”. Nie wszyscy podzielają ten pogląd Tarskiego. Na przykład Popper pisze: „Tarski... zrehabilitował korespondencyjną teorię absolutnej lub obiektywnej prawdy, którą uznawano za podejrzaną. Uprawomocnił posługiwanie się intuicyjną teorią prawdy jako kore-spondecji z faktami”.¹ Zobaczmy, w jaki sposób Popper wysługuje się Tarskim, aby uzasadnić twierdzenie, że mowa o prawdzie jako celu nauki ma sens, oraz czy to mu się udaje.

Oto Popperowska próba objaśnienia „korespondencji z faktami”: „... najpierw rozważymy dwa poniższe sformułowania, z których oba stwierdzają po prostu (w metajęzyku), w jakich warunkach dane twierdzenie (języka przedmiotowego) koresponduje z faktami.

13 — Czym jest to...

1

K. R. Popper, Conjectures and Refutations, Routledge and Kegan Paul, London 1963, s. 223.