Zasada prawdy obiektywnej.
Mówiąc o tej zasadzie chcemy ustalić prawdę - to jest cel, ustalenie prawdy obiektywnej - materialnej, ale rodzi się pytanie - co to jest prawda?
Już w star ożytności nurtowało to prawników - co to jest prawda?
Arystoteles tak definiował prawdę:
“Prawda jest to zgodność treści sądu z rzeczywistym stanem rzeczy”
Nie chodzi przy tym o badanie i ustalanie tylko prawdziwości twierdzeń stron lecz o prawdziwości samych faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.
Prawda obiektywna jest odwrotnością prawdy formalnej. Gdyby przyjąć w naszych procedurach zasadę prawdy formalnej to dawałaby taka sytuacja znaczną możliwość zaistnienia fikcji procesowej..
Jeżeli chodzi o normatywny wyraz zasady prawdy obiektywnej to odwołujemy się do art. 3 k.p.c. “strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy z godnie z prawdą” (bez zatajania).
To właśnie najistotniejsze w procesie jest “zgodnie z prawdą” - z taką prawdą jaką określał już Arystoteles. Aby tą prawdę obiektywną uzyskać to polski ustawodawca zapewtul w nonnach procesowych specjalne gwarancje. Mówimy o pewnych gwarancjach które powodują to, że prawda obiektywna w naszym postępowaniu cywilnym nie jest tylko deklaracją
Podstawową gwarancją prewencyjną jest obowiązek mówienia prawdy, ale to stwierdzenie zawarte w art. 3 k.p.c. nakaz aktywności stron służy realizacji zasady prawdy obiektywnej. Ta aktywność oraz sama działalność stron i uczestników postępowania cywilnego podlega kontr oli sądu.
Jakie przepisy k.p.c. odwołują się do zasady prawdy obiektywnej i które mają związek z tą zasadą?
art. 212 "Przewodniczący, jeżeli jest to możliwe, jeszcze przed wszczęciem postępowania dowodowego powinien przez zadawanie pytań stronom ustalić, jakie z istotnych okoliczności sprawy są między nimi sporne, i dążyć do ich wyjaśniana. W razie potrzeby udziela stronom odpowiednich poucza) i wskazówek, a stosownie do okoliczności zwraca im uwagę na celowość ustanowienia pełnomocnika procesowego.”
art. 213 § 1 “Fakty powszechnie znane sąd bierze pod uwagę nawet bez powołania się na nic przez strony", art 217 “Strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadniaiie swych wniosków lub odparcia wniosków- i twierdzeń strony przeciwnej, z zastrzeżeniem niekorzystnych skutków, jakie według przepisów niniejszego kodeksu mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzał przewodniczącego i postanowią) sądu"
§ 2 Sąd pominie śr odki dowodowe, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione lub jeżeli str ona powołuje dowody jedynie dla zwłoki.”
art. 224 "Przewodniczący zamyka rozprawę, gdy sąd uzna za dostatecznie wyjaśnioną. Przed zamknięć i an rozprawy przewodniczący udziela głosu stronom"
art. 232 “Strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwiadzaria faktów-, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie w-skazany przez stronę".
Ale mówiąc o tej zasadzie prawdy musimy pamiętać, że ta zasada może być wykorzystywana przez strony do przedłużania postępowania sądowego tzn. strona zainteresowana wydaniem orzeczenia w późniejszym czasie może składać różne wnioski dowodowe, może podważać przeprowadzone dowody.
Dlatego chcąc prawidłowo realizować te przepisy, które pozostają w związku z zasadą prawdy obiektywnej musimy pamiętać o art. 6 k.p.c.
“ Sąd powinien przeciwdziałać przewlekaniu postępowania i dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszym posiedzeniu, jeżeli jest to możliwe bez szkody dla wyjaśnienia sprawy”.