Chemia19

iii/ kilka ilm spowodowałaby niewydolność oiimiii/iiiii poprzez za-i liwianir iównowugi jonów w płynach uslrojowych (osocze krwi, płyny we w nątrzkomói kowe i inne).

Kownie/ niektóre lekarstwa są czystymi chemicznie substancjami, .1U /wykle podaje się je z dodatkiem innych substancji, na przykład masy tabletkowej, rozpuszczalnika czy substancji pomocniczych.

1.2.4.    Porównanie właściwości związków chemicznych i mieszanin

Wspólne dla związków chemicznych i mieszanin jest to, że są substancjami złożonymi - można je rozdzielić (stosując odpowiednie metody) na co najmniej dwie inne substancje. Niektóre mieszaniny mogą mieć właściwości fizyczne bardzo podobne do właściwości pewnych związków chemicznych i odwrotnie.

Pomiędzy związkami chemicznymi a mieszaninami istnieje jednak wiele bardzo istotnych różnic, które dotyczą składu, budowy, właściwości fizycznych i chemicznych oraz metod rozdzielania. Tabela 1.2 przedstawia najistotniejsze z nich.

1.2.5.    Prawo stałości składu

Wspomniane w tabeli 1.2 prawo stałości składu odnosi się do przeważającej większości związków nieorganicznych i wszystkich związków organicznych zarówno pochodzenia naturalnego, jak i otrzymanych w' laboratorium czy w zakładzie chemicznym.

Prawo to, sformułowane przez francuskiego chemika Josepha Prousta w 1799 roku, brzmi następująco:

Y)

Każdy związek chemiczny niezależnie od jego pochodzenia albo metody

otrzymywania posiada stały, ściśle określony skład jakościowy i ilościowy.

v_z

Nin wszystkie claki stało spoi unią prawo sta lir.i ikładli Nloktóio kryształy na skutek

I u IW.I.II II, i

w lipnych wa milkach nia|ą Mincu orimioniK! w/oi y suma tyc/iio

Wymaga ono jednak pewnego uzupełnienia. Otóż dodać należy, że istnieje duża grupa związków chemicznych - są to wyłącznie stałe związki nieorganiczne - które nie spełniają dokładnie prawa stałości składu. Związki te nazywamy bertolidami, w odróżnieniu od znanych nam związków, które spełniają prawo stałości składu, nazywanych czasami daltonidami. Pospolitym bertolidem jest tlenek żelaza(ll), którego wzór FeO prawie nigdy nie odpowiada rzeczywistemu składowi tego związku. W zależności od metody jego otrzymania lub pochodzenia w związku występują defekty stechiometryczne. Najczęściej jest to niedomiar tlenu, co zapisuje się jako FeO,__v, gdzie x może mieć wartość nawet do 0,15, co odpowiada wzorowi sumarycznemu FeO_0i85. Ten absurdalny, wydawałoby się, wzór wynika z faktu, że nie istnieją pojedyncze cząsteczki tlenku żelaza(II), ale duże kryształy, zawierające wiele atomow. Możliwy jesl też nadmiar tlenu: FeO, _{( v}.

MioH/onlnn	/wlązok chemii zny
• .iwlomć hm (Izo wiolo składników i'i"i viifłik(‘)W luli związkówchemicznych), np wroplo "1 .'Kluntyllkowuno |ii/ ponad 5000 składników vi iln węglowodorów różnych lypów; masło i 11 mnnu 1300 różnych związków gtównie . .'v i niewielkie Ilości kwasów organicznych.	Zawiei a zwykle niewielką Ilość składników nil .* i li> 4 li li i^11 Nu ilu .'lin zwu |zkl l Hi u u 11. U lU zi u - Zi lWU H i i|f | (wyjątkowo) od (> do 0 |)iorwlastków są lo zwykło l/w związki kompleksowe. Przykład złożonego związku organicznego stanowi witamina Ił,. Ce3H88N,40„PCo. Składnikami związków są 1 pierwiastki cher niczr le.
I Ilościowy 1 jakościowy może być zupełnie • .lny dotyczy to zwłaszcza mieszanin gazowych, i • gazy mieszają się wzajemnie bez żadnych m en Mówi im/część mieszanin ciekłych może i • li 'wolny skład ilościowy, np. woda + alkohol | v Imn/yna i olej napędowy, oleje roślinne .....|o M)d/a|ii ilp Stopy metali (o zbliżonych ■ /' im im:li fizycznych) również można wytworzyć ^1 - ' iinym składzie, np. stop złota i srebra, ołowiu iiv "la/M 1 niklu.	Ma ściśle określony sktad jakościowy 1 Ilościowy określa to tzw. prawo statości składu (dokładniej o tym prawie chemicznym na s. 22).
mm i i iżim cząstki składowe: pojedyncze atomy " i i* m yi h pierwiastków, cząsteczki pierwiastków i i uw i liniinc/nych tworzących mieszaninę. i"iyi h mm:izaninach można doliczyć się setek, • ' 'i lyslyi y ló/nych cząstek.	Zawiera cząsteczki jednego rodzaju o ściśle określonym składzie atomowym i jednakowej bur Iowie cząsteczek.
W' , , iwoścl ll/yczne są zawsze pośrednie , ......i v właściwościami jej składników, np. gęstość u miy i |a/owogo wodoru i metanu jest zawsze i i li ii. i i hu i nn< łzy gęstością czystego wodoru i n- .i ■ .< lą yri/owogo metanu: (11,' 1 Cl U) ^< ^(CH4)‘ ' .. nimiy trój i więcej składnikowe mogą mieć taką i ■ iv ii im pi/y różnych składach.	Właściwości fizyczne mogą przekraczać wartości charakterystyczne dla pierwiastków, któro te związki tworzą, np. gęstość wodorku sodu NaH jesl ztuu znm większa (c/(NaH) = 1,40 g/cm^3) niż gęstość metalicznego sodu (d(Na) = 0,97 g/cnrP) i gęstość stałego wodoru (d(H?) 0,076 g/cm')
• • iwoścl chemiczne składników są zachowane, m i. .iwiuly w powietrzu podtrzymuje palenie u v' li substancji aż do zawartości około 7% • l (od< ly< ;llać można powietrzem, które zawiera i in 10".. tlenu). Nasilenie właściwości chemicznej . i .....1.1 .Kii u li lik; 11< ist zależne od jego procentowego i. i w mieszaninie, np. udział chloru Cl2 mli -u w ilości 1 ”;i objętościowo będzie ii lny po kilkudziesięciu sekundach oddychania ' mi powloti/em, przy zawartości 0,001% będzie uwnlny i diażnlący pr/y dłuższym oddychaniu, n i .i -y awaitości 0,000001% będzie niewyczuwalny kodllwy nawet przy dłuższym oddychaniu.	Właściwości chemiczne pierwiastków zanikają zupełnie, kiedy iączą się one w związek albo w związki chemiczne. Jednym z najbardziej poglądowych przykładów jest tworzenie clili>iku mkJu NaCI: z bardzo aktywnego i toksycznego gazu (1. i miękkiego, również aktywnego metalu Na (żrący juzy dłuższym kontakcie ze skórą) powstaje krystaliczna substancja stosunkowo mato aktywna, nietoksyczna i w niewielkich ilościach niezbędna dla życia człowieka.
n.i |i| ro/dzlolić na składniki metodami n nyml wykorzystując różnice jednej lub kilku ,i.i i iwoscl llzycznych Je| składników, np lemperaturę i *niin pizy ndpaiowywnimi. destylacji lub i lylikni |i llóznlc n lempnialury topnienia pozwalają . . izmiai mu", miilny poprzez wytapiałilo, różna •pili./i /.iIiiom umożliwia ro/d/lnl poprzez . inliaki |ę 11 hioinatouiallę	Można go rozdzielić na składniki, czyli pierwlOMtkl chemiczne, tylko no drodzo ronkc|l chomlamo|, w reakcjach analizy lub pojedynczej wymiany Metody (rodzaj reakcji, substrnly i warunki) będą zalozne od rodzaju związku chemicznego, Jaki ma /osim ro/li )/ony na | >u u wladki, < ul '.kall j »i t >< cmi i i ii i/liwyi li kn-./lów opeiac|l i Innyr li uwarunkowali, np /agm/nri dla '.mdi iwltiku naturalnego
i ■ 1 • IZ Ito/nii <• między mii".sinln.| i zwią Inni. In..........