choroszy 2

4. BAZOWANIE W OBROBCE

4.1. PODSTAWY BAZOWANIA

Przedmiot obrabiany powinien być jednoznacznie ustawiony w przestrzeni roboczej obrabiarki. Na ustawienie składają się dwie czynności: ustalenie i zamocowanie. Przez ustalenie przedmiotu należy rozumieć nadanie mu określonego położenia w kierunkach mających wpływ na wynik obróbki w danej operacji. Zamocowanie natomiast polega na unieruchomieniu przedmiotu z siłą potrzebną do wykonania danej operacji.

Z mechaniki wiadomo, że każdy przedmiot w przestrzeni ma 6 stopni swobody. Jego ruch rozpatrywany w układzie współrzędnych prostokątnych można rozłożyć na trzy mchy postępowe wzdłuż trzech wzajemnie prostopadłych osi tego układu oraz na trzy mchy obrotowe względem tych osi (rys. 4.1). Przedmiot może nie mieć jednego lub kilku z sześciu stopni swobody przez dociśnięcie go do odpowiednio położonych nieruchomych punktów obrabiarki, uchwytu lub przyrządu. Każdy z tych punktów wiąże jeden stopień swobody ciała. Pozbawienie przedmiotu wszystkich sześciu stopni swobody wymaga zatem oparcia go w sześciu punktach. Ten ważny pod względem praktycznym wniosek stanowi w technologii maszyn tak zwaną zasadą sześciu punktów.

Rozpatrzmy przypadek ustalania przedmiotu o kształcie prostopadłościanu. Aby spełnić warunek związania wszystkich sześciu stopni swobody, należy sześć nicmchomych

podpór punktowych rozmieścić w trzech prostopadłych do siebie płaszczyznach w następujący sposób: trzy podpory punktowe 1, 2 i 3 w jednej płaszczyźnie, dwie podpory punktowe 4 i 5 w dmgiej i jedna podpora przestawna 6 w trzeciej (rys. 4.2). Trzy dociski, działające w trzech kierunkach prostopadłych do wymienionych płaszczyzn, dociskają przedmiot do sześciu niemchomych podpór.

Zasada sześciu punktów obowiązuje również podczas ustalania innych brył geometrycznych. Na przykład podczas ustalania wałka cztery punkty oporowe a, związane z jego powierzchnią walcową,