choroszy!0

210

się powierzchni, istnienie mikroszczelin utworzonych dzięki drganiom przedmiotu obrabianego i narzędzia oraz nierównomiemość odkształceń.

W strefie skrawania powstaje nieprzerwanie czysta powierzchnia metaliczna z uszkodzoną siatką krystalograficzną, przy czym te oczyszczone zewnętrzne warstwy odzna-czająsię wyjątkowo dużą aktywnością chemiczną i katalityczną [1]. W tym świetle staje się jasne, dlaczego skrawaniu towarzyszą szczególnie korzystne warunki dla intensywnego przebiegu reakcji chemicznych między elementami materiałów obrabianego i narzędziowego. Trzeba ponadto zwrócić uwagę, że ciecz smarująco-chłodząca, przeciwdziałając dopływowi tlenu z otaczającego powietrza do obszaru skrawania, zapobiega tworzeniu się tlenków na chemicznie czystych, świeżo powstałych, powierzchniach przedmiotu obrabianego i ostrza. Oddziaływanie ośrodka na materiał obrabiany zależy również od wartości naprężeń [24], jakie panują w strefie skrawania, przy czym w miarę ich zwiększania coraz silniej uwydatnia się wpływ korozji elektrochemicznej.

Różne środki chłodząco-smarujące ocenia się jako mniej lub bardziej skuteczne, biorąc za podstawę stopień ich wpływu na łatwość tworzenia i oddzielania wiórów, na jakość powierzchni oraz na trwałość narzędzi. Jak można sądzić z wyników, skuteczne ośrodki tworzą w obszarze styku narzędzia z obrabianym materiałem warstwę pośredniczącą, która zmienia warunki tarcia na korzystniejsze w stosunku do tych, jakie są w przypadku skrawania przy swobodnym dostępie tylko powietrza atmosferycznego [1]. Warstwa ta powstaje dzięki powierzchniowo-chemicznemu działaniu składników ośrodka przenikających do współpracujących, stale oczyszczanych powierzchni narzędzia i przedmiotu. Miarodajna jest tu zdolność ośrodka do adsorbowania oraz do wchodzenia w związki chemiczne z obrabianym materiałem i możliwość przenikania tego ośrodka do strefy skrawania, wbrew bardzo dużym ciśnieniom tam występującym. Istotne znaczenie mają tu wspomniane zjawiska kapilarne.

Ponieważ na pokrycie czystych metali molekularną warstwą tlenków wystarcza 10^-8 s [105], przeto można śmiało twierdzić, że podczas skrawania w normalnym ośrodku, jakim jest powietrze, będzie zachodzić utlenianie się powierzchni roboczych ostrza. Te zmiany przypowierzchniowej warstwy materiału ostrza mogą wpływać na siłę tarcia i prędkość dyfuzji oraz - bez wątpienia - na proces zużywania się ostrza [27, 51, 58. 99,112,124].

Skutki utleniania się powierzchni roboczych ostrza według badań Żilina [125] mogą być dodatnie dla temperatur mniejszych niż około 600 °C. Wówczas bowiem przeciw-adhezyjne działanie tlenków przeważa nad niedużym w tych warunkach utleniającym zużyciu ostrza. Ujemne strony utleniania dominują szczególnie w spiekach wolframowych, w temperaturach od 600 do 900 °C, co sprzyja powstawaniu w warstwie wierzchniej ostrza ośrodków korozji, osłabiających zwłaszcza osnowę węglików spiekanych [125]. Ośrodki te, tworząc się w następstwie przenikania tlenu w głąb osnowy, poprzez rysy, pory oraz szczeliny wychodzące na stykowe obszary powierzchni ostrza, zwiększają intensywność jego zużycia.

Należy ponadto zwrócić uwagę, że w warunkach dostatecznego dopływu tlenu i w temperaturach przekraczających 700 °C można oczekiwać przylegających do po-