choroszy 7

12. EKONOMICZNA OCENA PROCESU TECHNOLOGICZNEGO

Podstawowym kryterium oceny procesu technologicznego, oprócz oceny technicznej, jest najmniejszy koszt własny wytwarzania. Tylko w szczególnych przypadkach, np. dla obronności kraju czy potrzeb dużych i ważnych inwestycji, warunek ekonomicz-ności procesu ustępuje wymaganiom największej jego wydajności, co się łączy ze zwiększonym zużyciem narzędzi, przyrządów, obrabiarek, energii napędowej itp.

Zagadnienie ekonomiczności procesu rozwiązuje się zwykle przez porównanie kosztów własnych kilku wariantów procesu technologicznego spełniających wymagania techniczne związane z przedmiotem obrabianym. Koszt całego procesu K_p w funkcji liczby sztuk produkowanych przedmiotów x określamy z relacji:

(12.1)

K_p = ax +b.

przy czym koszt jednej sztuki wynosi

(12.2)

gdzie: a - koszty proporcjonalne do wielkości produkcji, b - koszty stałe nie związane z wielkością produkcji.

Koszty grupy a stanowią sumę kosztów: materiału, z którego wykonuje się dany przedmiot K_m, robocizny zasadniczej K_r i nakładowych (ruchu) K_n. Ten ostatni składnik obejmuje koszty zużycia energii, amortyzacji maszyn i urządzeń produkcyjnych, zużycia narzędzi i pomocy warsztatowych, remontów bieżących, materiałów pomocniczych i robocizny pomocniczej. Do kosztów grupy b zalicza się pozostałe koszty wydziałowe i ogólnozakładowe, np. koszty: amortyzacji budynku, ogrzewania, oświetlenia, wyposażenia stanowiska roboczego w szafki i regały na pomoce warsztatowe, urządzeń dźwigowych itp.

Na podstawie obu grup kosztów metodą graficzną można określić przydatność do odpowiedniej wielkości produkcji każdego z porównywanych wariantów procesu technologicznego. Jak wynika z przedstawionego równania (12.1), obrazem geometrycznym kosztu procesu K_p w układzie współrzędnych prostokątnych K_p-x jest linia prosta

0    współczynniku kierunkowym a przechodząca przez punkt o współrzędnych K_p= b

1    x = 0. Na przykład przy porównywaniu trzech wariantów procesu technologicznego A, B i C prowadzimy linie odpowiadające tym wariantom (rys. 12.1). Punkty przecięcia się linii A z B i B z C wyznaczają wartości graniczne x_grl i x_gr2, przy których koszty