CIMG3355 (2)

Wielića rozeta głównej fasady w widoku od wnętrza świątyni

j#a mieć aż siedem wież (dwóch wieżw tmsepdc nie ukończono). Katedrę zdobi oogata dekoracja rzeźbiarska i zachowane witraże z Xffl wieku.

Francuskie katedry gotyckiepowstały z tej samej religijnej żarliwości i z tego sa-bego mistycznego uniesienia, które z

przemożną siłą pchały ludzkie rzesze w kolejnych wyprawach krzyżowych z Europy do Ziemi Świętej. Przez niewątpliwą analogię przyczyn obu tych zjawisk -

Ływiolowości wypraw krzyżowych i Spontaniczności budowy dziesiątek Wielkich świątyń — w piśmiennictwie francuskim to drugie zjawisko określa ^ obrazowo jako „krucjatę katedr". (Znając genezę i charakter zjawiska, nie hpożna odmówić temu określeniu wyjątkowej trafności.

fefekty owej „krucjaty" były ogromne. Czczego nie wszyscy zdają sobie należy-[de sprawę. Dlatego też J. Gimpel przy-pomina w swojej, cytowanej tu książce, że w! ciągu trzech stuleci, między rokiem ■050 a rokiem 1350, wydobyto we francuskich kamieniołomach wiele miliardów ton kamienia, aby wznieść z niego [gO katedr, 500 wielkich kościołów i kilkadziesiąt tysięcy kościołów parafialnych. W ciągu tych trzech wieków przetransportowano we Pranej i więcej karmienia niż w którymkolwiek okresie hi-storii starożytnego Egiptu, mimo że mrzecież objętość samej tylko Wielkiej Rpramidy w Gizie wynosi ponad dwa i [pól miliona metrów sześciennych...

W obliczu tego zadziwiającego zj awis-I ka. jakim był niezwykły wprost rozkwit I budownictwa średniowiecznych świą-I tyń. a zwłaszcza największych i najw-I spanialszych wśród nich francuskich ka-I tedr gotyckich — zastanawia ich. aby to tak określić, późniejsza, „prestiżowa : dewaluacja" oraz bezceremonialne, a nawet skrajnie brutalne ich traktowanie przez użytkowników w następnych stuleciach. jak o tym przekonują losy katedry Notre-Dame w Paryżu.

Powodem tego była po prostu — natura ludzka. Ci wszyscy duchowni francuscy, którzy po zakończeniu Wojny Stuletniej przez ponad sto lat usiłowali, mimo wielu najróżniejszych przeszkód, doprowadzić do nowej „krucjaty katedr" i jeżeli nie do budowy nowych, to choćby tylko do ukończenia tych dawnych świątyń. które na to od wielu dziesiątek lat czekały — nie zdawali sobie sprawy z głębokich przeobrażeń, którym tymczasem uległ świat.

Owe przeobrażenia, to przede wszystkim brak tej wiary, która cechowała łudzi XII i XIII wieku oraz rosnąca obojętność wobec spraw religii i Kościoła. Ale to także zanik geniuszu średniowiecznych budowniczych, zanik ich twórczej wyobraźni i niezwykłej wynalazczości. które z katedr gotyckich uczyniły niemal prototypy późniejszych o całe stulecia, współczesnych nam budowli o konstrukcjach szkieletowych.

Trzeba też pamiętać o tym. że renesans, który przyszedł po gotyku, stał się odrodzeniem myśli i kultury starożytnej. Entuzjazm dla odkrytego na nowo antyku odbił się. między innymi, fatalnie na budowlach średniowiecza. Jeżeli nawet nie burzono masowo ..barbarzyńskich .

151