CONVAR70

wieść czegoś ogólnego, doprowadza się do przyjęcia każdego szczegółu z osobna (przeciwieństwo do numeru 2). (Aristot. Top. VIII, c. 11).

Dobre reguły dotyczące ćwiczeń dialektycznych znajdują się w ostatnim rozdziale Topik Arystotelesa.

Sposób 7.

Jeżeli dy skusj a jest prowadzona w sposób ścisły i formalny i jeżeli chcemy zrozumieć się możliwie dokładnie, to ten, kto postawił tezę i ma jej dowieść, stosuje wobec przeciwnika taktykę zapytań ; czynimy to w celu wyzyskania jego odpowiedzi do udowodnienia prawdziwości własnego twierdzenia. Ta erotematyczna⁶¹⁾ metoda była stosowana szczególnie w czasach antycznych (nazywa się też sokratyczną). Do tej metody odnosi się rozważany sposób oraz kilka następujących po nim (wszystkie w wolnym opracowaniu wg Arystotelesa Liber de elenchis sophisticis ¹³⁾, c. 15):

Pytać wiele naraz i obszernie, aby ukryć to, na czym nam w odpowiedziach przeciwnika najbardziej zależy, natomiast argumentację własną w oparciu o to, co już zostało przyznane, przedstawiać szybko; albowiem ci, którzy orientują się powoli, nie mogą dokładnie śledzić biegu rozumowania i przeoczaj ą ewentualne błędy oraz braki we wnioskowaniu.

Sposób 8.

Doprowadzać przeciwnika do złości: albowiem w złości nie jest on w stanie prawidłowo rozumować i dopilnowywać swoich korzyści. Sprowokować do złości można przez jawnie niesprawiedliwe traktowanie lub przez szykany i w ogóle przez bezczelne zachowanie się.

Sposób 9.

Stawiać pytania nie w tej kolejności, l.ikiej by wymagało właściwe wnioskowanie, lecz stosować rozmaite przesunięcia. Wtedy przeciwnik nie wie, do czego się

71