DSC00221 (27)

Moi w\hitn\ poprzednik /askurhił sohic nieskończoną wdzięczność publiczności

b\ł dla mej wyiehnicnicm. jak oa/a dla wędrowca na pustyni. Jego dzieło !C'li w ogóle zaskakiwało, to t\lko w sposób łagodny i przyjemny, poprzez

sw i czając) kontrast. który jego wyważona maniera tworzyła dla ekspresyjnego hib pełnego zawiłości stylu. wypracowywanego przez ówczesną literaturę. Wyd_a.

wać się mogło, ze łatwość, jasność i prostota powróciły znowu na ziemię - a te boginie podobają się większości Natychmiast tez przypadł wszystkim do gustu ten ję^k. który można było smakować, nie zastanawiając się nad nim wiele uwod. cy pozorną naturalno^, ią. którego przejrzystość pozwalała czasemprze-śwityw ać jakiejś myśli ukrytej. ale me niezrozumiałej, przeciwnie, zawsze bardzo czytelnej i pokrzepiającej ł‘o mistrzowsku potrafił jedynie muskać najgłębsze idee i najbardziej zaw iłe problemy Nic ma w jego dziele mc. co za trzymałoby nasze spojrzenie, chyba ze ten cudowm brak jakiegokolwiek oporu¹⁰.

Trudno chyba gęściej usiać tekst przykrymi aluzjami i sugestia-mi. Dzieło France a jest u nim określane jako ..łagodne”, „przy. jemne”. ..odświeżające’ . ..wyważone”. „pełne prostoty”, a więc epitetami, których kryty ka liier.uk i nie uznaje za pochlebne. Co

gorszą

- i to jest najcięższy cios d/teło I rance a powinno się po

wszystkim

stu, gdyż wszelkie idee są w mm zaledwie ..muśnięte ’. Tę ostatnią pochwalę Yalery rozwija dalej:

Cóż może być wspanialszego mz to rozkoszne -tmlzrnie zrozumiałości,dzięki któremu mamy poczucie, zc stajemy się *r» >. a. na K*catsi lx^-z najmniejsze go wysiłku. że oddajemy się przyjcmiKiści bez ocipu ma. zc rozumiemy, nie wy-siłając uwagi, że podziwiamy spektakl, nic /.ipl.um vzv za ('•ilct.

Błogosławieni pisarze, którzy zdejmują z nas >. czar my--lenia. którzy lekko i od niechcenia tkają migotliwą zasłonę przy ■-t.ini.ij.jt., «. .ile skomplikowanie świata .

Tekst Valery’ego w istocie nic jest wię«. hołdem, lecz zbiorem impertynencji. A wydaje się tym hardziej okrutny i niesprawiedliwy, żc jest bardzo niekonkretny, jak gdyby pisarz chciał wywołać wrażenie, iż nie zm/ył się do przeczytania książek France^ - byłoby to bowiem wbrew opinii, jaką ma na ich temat Nie tylko nic pada w całej mowic ani jeden konkretny tytuł, lecz także rozważania te w żadnym momencie nic stają się bardziej ^{1 2}

rzeczowe i nic pojawia się nawet aluzja do jakiejkolwiek książki France’a.

Co więcej, Valery ani razu nie wymienia nazwiska tego, którego fotel w Akademii zamierza zająć. Mówi o nim, używając skomplikowanych omówień lub sugeruje, o kogo chodzi, posługując się grą homonimów, na przykład wspomina, że taki pisarz „mógłby zaistnieć tylko we Francji, od której wziął nawet nazwisko”³.

Usilne zabiegi Valery’ego, by nie powstał nawet cień podejrzenia, że mógł czytać cokolwiek France a, nie pozostają zapewne bez związku z głównym zarzutem, jaki wysuwał on pod adresem swojego poprzednika - Anatole France za dużo czytał. Valćry nazywa go „nieumiarkowanym czytaezem "¹' (co w jego ustach brzmi jak obelga) i twierdzi, że bvl to człowiek, który -w przeciwieństwie do swego następcy w Akademii - zabłąkał się pośród książek:

Doprawdy, Panowie, nic wiem, jak można zachować odwagę w sercu na myśl o wielkiej obfitości piśmiennictw a, którego wciąż przybywa na całym święcie. Cóż jest dla umysłu ludzkiego bardziej zawrotne, cóż bardziej onieśmielające niż widok pokrytych miedzią i złotem ścian wielkiej biblioteki, cóż może być straszliwszego mz mysi o tych /w.tłach usypanych z tomów, o t\ch mieliznach wytworów ludzkiego ducha naw trstwlajacych się wzdluz brzegów rzeki, o t\ch milionach woluminów i bios/ui przycumowanych nad brzegami Sekwany, o tych intelektualnych odpadaih roi cuconych przez nurt czasu. któr\ nieustannie oczyszcza sic z nich i z naszych mvsli^łV

W wyniku tego n;ul nu to u lektur 1 rance utracił oryginalność.

#    w    c

To właśnie, zdaniem \.dery ego, jest największe zagrożenie, takie niesie ze sobą dla pism/a e.Manie - czynność ta zmusza go do podporządkowania się innym:

Panowie, w waszym uczonym i wyr.thnow.inym koledze ta mnogość i obfitość mc budziła żadnego niepokoju IM naprawdę silny i mc musiał unikać czytania, by uchronić się przed mdłościami i stalystyc* n\m zawrotem    Nkt crut s ę

1

^: Tamże, ł 722.

2

Tamże.

3

¹²    Tamże. s. 72^

¹³    Tamże, s 727

¹⁴    Tamże, s 730