DSC00160 (4)

nim w zwykłych życiowych sprawach, ażeby w pełni poznać swoje prawa i korzystać z nich zgodnie ze swym przekonaniem i sumieniem; gdy wszyscy rozwijając stroje zdolności znajdą niezawodny sposób ażeby zaspokajać swe potrzeby; gdy wreszcie głupota i niedola będą jedynie zrządzeniem przypadku, a nie stałym, zwykłym udziałem ogromnej części społeczeństwa. 1

Na jakich drogach rodzaj ludzki będzie się doskonalić? Czy poprzez nowe odkrycia w dziedzinie sztuk i nauk, a zatem dzięki wynalezieniu nowych środków zapewniających dobrobyt jednostkom i szczęście ogółowi, czy poprzez udoskonalenie się zasad postępowania i moralności praktyczne, czy wreszcie dzięki realnemu udoskonaleniu się intelektualnych, moralnych i fizycznych zdolności, człowieka, które może być wynikiem udoskonalenia przyrządów zwiększających silę tych zdolności i kierujących ich używaniem, bądź ęido-skohalenia samej naturalnej konstytucji człowieka.) (^Odpowiadając na te trzy pytania znajdziemy w* do

świadczeniach przeszłości, w obserwacji dotychczasowych postępów nauki i cywilizacji, w analizie rozwoju ludzkiego umysłu i ludzkich uzdolnień najpewniejsze argumenty za tym, że natura nie wyznaczyła żadnego kresu naszym nadziejom i możliwościom.

Jeśli przyjrzymy się współczesnemu światu, stwierdzimy przede wszystkim, że zasady konstytucji francuskiej stały się w Europie zasadami wszystkich ludzi światłych. Zobaczymy, że są one wyznawane zbyt powszechnie i zbyt otwarcie, aby wysiłki tyranów i księży mogły przeszkodzić ich stopniowemu przenikaniu aż