DSC00347 (7)

"766 H DIAGNOSTYKA UKŁADÓW I NARZĄDÓW

• anty HAV IgM	wykrywa ostre WZW typu A
• HBsAg	wykrywa ostre lub przewlekłe WZW typu 8
• *niy-HCV	wykrywa ostre lub przewlekłe WZW typu C

Ryc. 18.8. Wstępne testy diagnostyczne w wirusowych zapaleniach wątroby.

2. Anty-HCV pojawiają się średnio po 11-14 tyg. od zakażenia (z dużym przedziałem zmienności - od 3,6 do 22 tygodni) i są to na początku najczęściej anty-C22c. W okresie zdrowienia, po zaniku HCV-RNA, u części badanych zanikają także przeciwciała anty-C100-3, natomiast miana anty-C33c i anty-C22c zmniejszają się, lecz są one nadal wykrywalne (obserwacje prowadzono do 24-80 mieś.).

Wirusowe zapalenie wątroby typu D

Wirusowe zapalenie wątroby typu D jest wywoływane przez tzw. czynnik delta, czyli wirus D zapalenia wątroby (HDV). Drogi szerzenia się zakażeń HDV są takie same jak HBV. HDV jest małym wirusem RNA, który nie może replikować się samodzielnie, lecz tylko przy współudziale HBV. Otoczka HDV jest zbudowana z białka o właściwościach antygenowych HBs. Zakażenie HDV i HBV może nastąpić jednocześnie (koinfekcja) lub dochodzi do nadkażenia chorego z WZW B wirusem delta. W przypadku koinfekcji zakażenie przebiega jak WZW B, nadkażenie natomiast powoduje zazwyczaj zaostrzenie pierwotnego procesu spowodowanego przez HBV. HDV ma prawdopodobnie wpływ cy-topatyczny na komórkę wątrobową.

Przeciwciała anty-HDV wykrywa się metodą ELISA. Najpierw pojawiają się przeciwciała anty-HDV klasy IgM, następnie IgG. Anty-HDV IgM mogą się pojawiać po wielu tygodniach od wystąpienia objawów zapale-

nia wątroby. Dlatego ważne ne oznaczanie markerów w C* ^Wi«W dejrzenia zakażenia HDV. eliminacji HDV, szybko zanik^u ^<,°jdzu^I>rj IgM, a powoli IgG.    ^ ^,rity.|.A

Wirusowe zapalenie watr typu E    ^H %

Wirusowe zapalenie wątroby typu p E) jest wywoływane przez wirusa nia wątroby typu E (HEV). Zakażeni rzy się drogą pokarmową, a jego _Pr3 jest podobny do WZW A. Zakażenie t₀^ przechodzi w postać przewlekłą. ^ występuje przede wszystkim w krajach a ! i Afryki.

HEV jest wirusem RNA. W celu wyi^ wania zakażeń HEV stosuje się test West^T biot oraz dwa różne rodzaje polimerazo^ reakcji łańcuchowej. Możliwe jest także wy! krywanie metodą ELISA przeciwciał przeciw HEV klasy IgG i IgM, a więc zarówno rozpo. znanie immunogennego kontaktu z wirusy w przeszłości, jak i replikacyjnej fazy zakaże, nia. Istnieją również testy wykrywające prze. ciwciała anty-HEV klasy IgA, które występu, ją u około 50% chorych i zanikają w okresie zdrowienia.

Wirusowe zapalenie wątroby typuG

Jest wywoływane przez wirusa G zapalenia wątroby (HGV) o cechach Flaviviridae_t który został wykryty w 1995 r. Materiałem genetycznym wirusa jest RNA. Zakażenia HGV są przenoszone drogą pozajelitową i mogą towarzyszyć zakażeniom HCV lub HBV. Przebieg kliniczny WZW G ma często cechy przewlekłego zapalenia wątroby. Szeroko dostępne testy diagnostyczne umożliwiające rozpoznanie zakażenia HGV są obecnie w opracowaniu.

18 DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB PRZEWODU

POKARMOWEGO

767

piagnostyka fnolekularna chorób przewodu pokarmowego

Diagnostyka molekularna chorób przewodu pokarmowego oparta jest przede wszystkim _na zastosowaniu testów PCR, które mają na celu stwierdzenie obecności specyficznych patogenów (zob. rozdz. 6.3). Wśród zakażeń wykrywanych za pomocą PCR najbardziej znane są zakażenia Helicobacter pylori oraz zakażenia wirusami hepatotropowymi.

Wykrywanie Helicobacter pylori

Test PCR polega na wykrywaniu DNA tej bakterii w bioptatach śluzówki żołądka. PCR umożliwia nie tylko potwierdzenie obecności H. pylori, ale zbadanie, z jakim szczepem bakterii mamy do czynienia. Poznano ich ponad 19, o różnym stopniu patogenności, co znacznie utrudnia ocenę wyniku, zwłaszcza że ma on znaczenie w ustalaniu prawidłowej terapii.

Wykrywanie zakażeń wirusami hepatotropowymi

Dotychczas zidentyfikowano sześć rodzajów wirusów wywołujących zapalenie wątroby; są to: wirus A, B, C, D, E i niedawno odkryty wirus G. Diagnostyka molekularna dotyczy przede wszystkim zakażeń wirusami typu B i C. Należy przypuszczać, iż w najbliższym czasie pojawią się testy na wykrywanie zakażeń wirusem G.

Metoda PCR ma duże znaczenie w wykrywaniu zakażeń wirusem typu C. Wiadomo bowiem, że testy ELISA wykrywają tylko przeciwciała antywirusowe. W przypadku tego wirusa okres okienka serologicznego może być jednak bardzo długi. Ponadto nie u wszystkich chorych powstają specyficzne przeciwciała, a testy ELISA nie są wystarczająco pewne. Istnieje zatem znaczna liczba pacjentów zakażonych, u których nie wykrywa się przeciwciał anty-HCV. Dlatego istnieje potrzeba potwierdzania zakażeń testem RT-PCR (zob. rozdz. 6.3).

Test RT-PCR na obecność wirusa C polega na amplifikacji fragmentu materiału genetycznego wirusa. RNA wirusa jest izolowany z surowicy lub bioptatu wątroby. Amplifikacji jest poddawany najczęściej najmniej zmienny fragment RNA wirusa, znajdujący się w tzw. niekodującym odcinku 5* RNA. Na pierwszym etapie, podczas reakcji odwrotnej transkrypcji (RT) jest syntetyzowany cDNA wirusa, który następnie jest poddawany amplifikacji podczas PCR. Zwykle po RT-PCR, obejmującej około 30-40 cykli, wykonuje się reakcję wzmacniającą, tzw. wewnętrzny PCR. Reakcja taka jest niezbędna, gdyż zawartość RNA wirusa C w surowicy jest często niska i nie uzyskuje się po RT-PCR wystarczającej ilości produktu, by można go było zobaczyć po elektroforezie w żelu agarozowym. Niektóre testy polegają na wykonaniu tylko jednej tury amplifikacji, po której wykrywa się produkty, wykonując hybrydyzację ze znakowanymi sondami.

Dzięki testowi RT-PCR możliwe staje się wykrywanie zakażeń HCV u osób, u których inne badania diagnostyczne nie dały pewnych wyników. Test RT-PCR jest niezbędny do diagnozowania wątpliwych przypadków zapalenia wątroby.

Test RT-PCR umożliwia też określenie, jaki genotyp wirusa występuje u badanego pacjenta. Opracowane zostały proste i szybkie, aczkolwiek kosztowne testy pozwalające określić sześć głównych genotypów HCV. Należy się jednak zastanowić nad zasadnością wykonywania takich badań przed rozpoczęciem terapii interferonem. Istnieją rzeczywiście pewne dane wskazujące, że niektóre genotypy HCV są bardziej oporne