DSC00435

2.    Opinia publiczna jest postacią wyrażonej publicznie świadomą, śd społecznej w sprawach publicznych, a więc ogarniających swym za. sięgiem ogół społeczeństwa. Uwzględnia ona ogół poglądów dotyczą. i cych ważnych dla danego społeczeństwa spraw. Zwyczajowo są tp j sprawy kierowania społeczeństwem przez władzę w zakresie zaspoko-jenia potrzeb społecznych (obyczajowość, bezpieczeństwo, potrzeby materialne). Opinię publiczną należy odróżnić od wieści publicznej, oznaczającej powszechną znajomość pewnych faktów.

3.    Opinia społeczna dotyczy mniejszych grup ludzkich (środowisk)

i węższego zakresu spraw. Jest terminem rzadziej stosowanym, używa* ; nym najczęściej zamiennie z pojęciem „opinia publiczna” bądź to 1 z powodu nie zamierzonego braku precyzji, bądź z przyczyn propagandowych.

4.    Opinia publiczna jest pojęciem socjologicznym, łączącym się ściśle z innymi dziedzinami wiedzy (psychologia, prawo, statystyka itd.). Ze względu na swą funkcję opisową pozostaje w orbirie zainteresowania nauk politycznych i modyfikuje stan tych nauk.

5.    W obszarze sprawowania władzy państwowej opinia publiczna jest wyrazem zbiorowej woli politycznej społeczeństwa obywatelskiego. Uwzględnia wolę polityczną narodu, obejmującą i akceptowany stan rzeczy (zaistniałe fakty, interpretacje i deklaracje), i punkty niezgody, a pośrednio także sfery neutralności.

6.    Opinię publiczną wyróżnia od zbioru innych sądów i opinii to, że jest ujęta w ramy instytucjonalne. Mogą one dotyczyć kształtowania tej opinii na różnych piętrach oraz przetwarzania i artykułowania jej w sposób wyróżniający od węższej zazwyczaj opinii społecznej.

7.    Opinia publiczna nie jest nigdy prostą sumą opinii występujących w społeczeństwie. Jest natomiast funkcją (rzeczywistą, sprawdzalną zależnością) świadomości społecznej i zorganizowania ludzi.

8.    Opinia publiczna występuje wtedy, gdy stan świadomości wielkich odłamów społeczeństwa jest zdolny wytworzyć i ujawnić ich własne zdanie, które nie jest mechanicznym odzwierciedleniem opinii lansowanych dla całego kraju przez jeden ośrodek kierowniczy,

Jerzy J. Wiatr). Przytoczone przez autorkę poglądy nie budzą zasadniczych zastrzeżeń i są przydatne dla zilustrowania problemów sygnalizowanych w niniejszym rozdziale-Zob. B. Ociepka „Opinia publiczna” w: B. Dobek-Ostrowska, J. Fras, B. Ociepka: „Teoria i praktyka propagandy”, wyd. n, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999, s. 67-69.

9.    Warunkiem rozkwitu opinii publicznej jest zarówno minimum swobód obywatelskich, jak i istnienie poważnych kontrowersji, wyzwalających społeczną debatę i prezentację jej wyników.¹

10.    Nie jest opinią publiczną zbiór poglądów wypracowanych lub postulowanych przez wąskie elity, choćby elity te, poprzez nagłośnienie i zabiegi propagandowe, starały się stworzyć pozór powszechności poglądów i przypisać je społeczeństwu.

11.    W uproszczeniu opinią publiczną nazywana jest zbiorowość ludzka prezentująca własne poglądy.

H. FUNKCJE I ZAGROŻENIA

1.    Podstawowym zadaniem opinii publicznej jest wpływanie na sposób sprawowania władzy (tj. panowania politycznego, gospodarczego, religijnego). Możliwość funkcjonowania opinii publicznej jest czynnikiem gruntującym demokrację.

2.    Poglądy pozostające w ukryciu nie odgrywają konstruktywnej roli, natomiast gdy - ujawniane w porę - przeobrażają się w opinię zbiorową, mogą mieć wpływ na podejmowane decyzje. Rosnący wpływ takich poglądów sprzyja coraz pełniejszemu tworzeniu się i rozpowszechnianiu opinii publicznej.

3.    Odwoływanie się do opinii publicznej jest niekiedy zabiegiem perswazyjnym, zmierzającym do generalnej akceptacji ex antę poglądu bądź idei, którą dopiero zamierza się rozpowszechnić.

4.    Opinia publiczna powstaje i funkcjonuje w granicach wyznaczonych terytorialno-społecznym zasięgiem spraw, a jej osią jest problem wywoławczy - centralny przedmiot zainteresowania. Tylko w stosunku do bardzo nielicznych spraw można mówić o „krajowej” opinii publicznej, jeszcze rzadziej o „międzynarodowej”.

1

Wydaje się, że dobrą egzemplifikacją opinii publicznej, wyrażanej swobodnie na temat sowietyzacji, może być wypowiedź Józefa Mackiewicza - znanego z bystrości obserwacji i lekkiego pióra, nieprzejednanego reprezentanta środowisk emigracyjnych; (...) Fałszujemy rzeczywistość, stawiając niekiedy znak równania pomiędzy okupacją n£e-miećką a sowiecką. Niemiecka robi z nas bohaterów, a sowiecka robi z nas gówno. Niemcy do nas strzelają, a Sowieci biorą gołymi rękami. My do Niemców strzelamy, a Sowietom wpeł-lamy w dupę. Ib nie jest więc żadna analogia, lecz odwrotność. (Józef Mackiewicz, Barbara Toporska, „Droga Pani” (wybór tekstów opublikowanych w prasie emigracyjnej - przyp. I U.), KONTRA, Londyn 1984, s. 8).