DSC00560 (5)

xxvi

szlachty. Pisywali w nim członkowie Towarzystwa posiadający wykształcenie humanistyczne. Darasz w latach 1837—41 opublikował w nim pięć artykułów.

W artykułach tych Darasz rozważa sprawy ustrojowe i społeczne Polski, częściowo Francji oraz Stanów Zjednoczonych, jako państwa współcześnie najhardziej demokratycznego; interesuje się przyczynami upadku Polski, szuka błędów w społeczeństwie i podaje środki celem uzyskania lepszej przyszłości dla ojczyzny. Według Dnrnsza Polacy, nauczeni smutnym doświadczeniem. w dążeniu do wyzwolenia kraju muszą unikać ..matactw dyplomatycznych'' i liczyć tylko na własne siły.

I znów tu powtarza, że wartościową siłą w przyszłym boju nie może być arystokracja, gdyż to wraz ze szlachtą sprowadziła upadek powstania. Należało pociągnąć do walki cały naród, poruszyć masy chłopskie. W dotychczasowych powstaniach szlachta obawiając się buntów chłopskich i utracenia przywilejów i przywłaszczeń, ..nigdy na uzbrojenie chłopów zezwolić nie chciała!-..], w powołaniu mas do broni widziała swoją zgubę, a pasując się między obowiązkami dla kraju a własnym interesem. przeniosła drugie i sprawiła upadek ojczyzny⁵¹®. ..Egoistyczna kasta" żałowała poświęcenia nawet cząstki swych zysków. unikała ..naruszenia własności szlacheckiej". Wewnątrz państwa panowała niezgoda i tylko silny rząd mógł poskromić wewnętrzne fakcje, jednak nawet Kościuszko obawiał się zastosować .zbawienny terroryzm".

„Celem społeczeństwa — pisze Darasz w artykule o Francji — jest szczęście wszystkich, bez ucisku dla kogokolwiek, bez żadnej niesprawiedliwości"⁷. Do tego celu prowadzi gnS .-Jj nie rząd przez wszystkich bo nikt w społeczeństwie nie może być uważany jako poza jego obrębem będący" - to jest najogólniejsza demokracji oznaka". Monarchia kon-■oytucyjna francuaka. w której rządzi ,,ar>stokracja bogactw".

* O jUmtnętk pnyGmmth f/M    fwwata#

m mm, Jhm» f. D, P/% I, 1W7-IM#, | fct ^