DSC00676 (8)

pagandy (odwołującej się do interesów outsiderów i ich uczuć), mistyfikacji i w ogóle manipulacji symbolami prestiżu. Z kolei insiderzy muszą być utrzymani wewnątrz. Wymaga to opracowania praktycznych i teoretycznych procedur, które umożliwiłyby kontrolowanie pokusy ucieczki z subuniwersum. Temu podwójnemu problemowi uprawomocnienia przyjrzymy się bliżej w dalszych rozważaniach. Tymczasem ograniczmy się do ilustracji. Nie wystarczy ustanowić ezoteryczne subuniwersum medycyny. Trzeba przekonać ludzi, że jest to słuszne i dobroczynne oraz że medyczne bractwo musi przestrzegać standardów tego subuniwersum. Tak więc zastrasza się ludzi obrazami złych konsekwencji, do których doprowadza „postępowanie wbrew radom lekarza”; tłumaczy się, że należy tak postępować, i sięga do argumentów pragmatycznych korzyści posłuszeństwa, a także do okropności choroby i śmierci. Aby podkreślić swoją powagę, cała medyczna profesja ukryła się za wiekowymi symbolami mocy i tajemnicy, od dziwnych strojów po niezrozumiały język, przy czym wszystko to jest uprawomacniane, zarówno wobec ludzi z zewnątrz, jak wobec samych lekarzy, względami pragmatycznymi. Równocześnie pełnoprawni mieszkańcy medycznego świata są powstrzymywani od „szarlatanerii” (to znaczy od wykraczania poza medyczne subuniwersum w myślach i działaniach) nie tylko potężnymi zewnętrznymi mechanizmami kontroli, dostępnymi w ramach zawodu, ale także całym systemem wiedzy zawodowej, która oferuje im „naukowe dowody” na to, że taka dewiacja jest czymś głupim, a nawet złym. Innymi słowy, cała uprawo-macniająca maszyneria działa w ten sposób, aby laik pozostał laikiem, a lekarz lekarzem, oraz by (o ile to tylko możliwe) obaj byli z tego zadowoleni.

Osobne problemy są wynikiem zróżnicowania zakresu zmian instytucji i subuniwersów.*⁷ Utrudnia " Je*t to zjawisko nazywano powasoetmi* w amorykaAakle>

II — Społeczne tworzenia,,.

to zarówno ogólne uprawomocnienie instytucjonalnego porządku, jak i określone uprawomocnienia poszczególnych instytucji czy subuniwersów. Nasze współczesne doświadczenie pełne jest przykładów tego rodzaju, że nie musimy sic; nad tym nadmiernie rozwodzić: Społeczeństwo feudalne z nowoczesną armią, arystokracja ziemska, zmuszona do życia w warunkach kapitalizmu przemysłowego, tradycyjna re-ligia, która musi sobie radzić z rozpowszechnieniem naukowego światopoglądu, współistnienie w jednym społeczeństwie teorii względności i astrologii. Wystarczy powiedzieć, że w takich warunkach praca jakiejś liczby autorów uprawomocnień staje się szczególnie wyczerpująca.

Ostatnie pytanie wreszcie o wielkim ładunku teoretycznym, jakie się nasuwa w związku z historyczną zmiennością instytucjonalizacji, dotyczy sposobu, w jaki porządek instytucjonalny jest obiektywizowany: w jakim zakresie porządek instytucjonalny czy też jego część są postrzegane jako nie-ludzka sfera zobiektywizowanych faktów? Jest to pytanie o reifi-kaeję rzeczywistości społecznej.⁵’ socjologii za Ogburnem „zapóźnieniem kulturowym" (culturat lag}. Unikaliśmy tego terminu z powodu Jego konotacji ewo-lucjonlstycmych i w konsekwencji oceniających.

*» Reifi kac ja (Verdingllchung) jest ważnym pojęciem Mark-sowskłm, zwłaszcza w jego rozważaniach antropologicznych we wczesnych pismach, rozwiniętych potem w Kapitale w aspekcie „fetyszyzmu. towarowego". Późniejsze rozważania wokół tego pojęcia w marksistowskiej teorii można znaleźć w pracach: Gyorgy LukAcs, Hitfotr* et conscience de classe, Editions de I Minuit. ParJs 1960. s. 109 i nast.; Luclen Goldtnann, Recher-ches dłaleetUpte, Gallimard, Parła M69, s. M i nast.; Joseph Ga-I bel, La fausse conscience, Editions de Minuit, Paris 1963 oraz Kormen der Entfremduag, Fischer, Frankfurt 1964. Szersze rozważania dotyczącej stosowalności tego pojęcia w nietiadycyjne] socjologii wiedzy zawiera: Pater L. Berger t Stanley puilberg, Kei/lcatlon and the Socialogicml CrltU/u* *>f Canedaumese, „m-I story and Theory** IV, j§ a. IM i nast., IMS. U Marksa pojęcie reifikacji Jest blisko związane z pojęciem alienacji (Eot/rem-dunp). W powstających ostatnie pracach socjologicznych to ostatnie pojęcie pomieszano * różnymi: | jawiekami, od anomii

m