DSC00750

29. Oddziaływanie komórek z podłożem i sąsiednimi komórkami

jtyrprabm * Wnosi komórek na podktfadl stałych i półpłynnych • Zjawiska zahamowania kontaktowego migracji i utefcK od gcstafct tahamo» anie wzrostu komórek w hodowlach • Różnice miedzy komórkami prawidłowymi a trans-Swowmymi nowotworowo w hodowli • Zjawiska kontaktowego naprowadzania i wybiórczego zatrzymywania • Zja-wnkaifttgacp komórek

Wprowadzenie

Zjawiska związane z reagowaniem komórek na kontakt z podłożem, względnie z sąsiednimi komórkami, określane są jako zjawiska kontaktowe wówczas, gdy można wykluczyć inne czynniki wpływające na zachowanie się komórek, takie jak np. wpływ składników odżywczych pożywek. Zakłada się przy tym. że czynnikiem działającym na komórki (bodźcem) jest fizyczny kontakt z powierzchnią ciała stałego (np. z dnem naczynia, nitkami waty szklanej, włóknami włókntka. kulkami sefarozy), względnie z powierzchnią sąsiednich komórek. Ze względu na to, że różnice w reagowaniu komórek prawidłowych i nowotworowych w zjawiskach kontaktowych zachodzących w hodowlach in vitro, okazały się często skorelowane z tumorogennością komórek w vhv, zjawiska kontaktowe są intensywnie badane w wielu pracowniach. Do najważniejszych zjawisk kontaktowych obserwowanych w hodowlach komórek zwierzęcych in vitro należą:

— zależność wzrostu komórek od przyczepienia się do podłoża stałego (ang. anchorage dependencc of growth),

p zjawiska zahamowania kontaktowego migracji (ang. contact inhibition of locomotion) i kontaktowego zahamowania wzrostu (ang. contact inhibition of growth) zwanego także topo-tnhibicj^ względnie zależnym od gęstości zahamowaniem wzrostu (ang. density dependent inhibition of growth).

—zjawiska kontaktowego naprowadzania (ang. contact guidance) i wybiórczego zatizymy-a wania (ang. selective fixatioo),

—agregacja komórek.

Wymienione powyżej zjawiska mają swoje odpowiedniki w zachowaniu się komórek w organizmach zwierzęcych podczas procesów morfogenezy, regeneracji i w chorobach nowotworowych.

Na gBzełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych opracowano metody inżynierii genetycznej przystosowane do badań komórek eukariotycznych. Dzięki wcześniejszemu poznaniu różnic w kontaktowym zachowaniu się komórek prawidłowych i nowotworowo stransfonnowa-oych w hodowlach in viiro. możliwe siało się wówczas odróżnianie komórek ^transformowanych od pozostałych. Ogniska powstałe jako klony nowotworowo zmienionych komórek rosnących