DSC00806 (2)

Kołki walcowe, wykonane ze stali miękkiej St2S, są przeznaczone do .pasowania suwliwego w otworach części łączonych (pasowanie H9/h8 lub Hll/hll), następnie z ewentualnym roznitowaniem.

Kołki stożkowe (o zbieżności 1: 50) działają środkująco, nadają się do połączeń wielokrotnie rozłączalnych i są łatwiejsze od walcowanych do wbijania i wybijania. Droga luzowania jest krótka, zużycie kołka małe. W przypadku trudności wybicia, np. z otworów ślepych, kołek stożkowy zaopatruje się w gwint i nakrętkę do wyciągania (rys. 5.5c).

Kołki karbowe mają zwykle trzy karby wzdłużne, które tworzą sprężynujące zgrubienie i zapewniają potrzebny zacisk kołka w otworze. Stosuje się je w celu uniknięcia kosztownych otworów rozwiercanych pod kołki gładkie, gdy nie jest wymagane dokładne ustawienie jednej części względem drugiej. Różnorodność kołków karbowych (rys. 5.5e-f-j) umożliwia szerokie stosowanie ich w różnych konstrukcjach.

Kołki rozcięte (sprężynujące rurowe, rys. 5.5d), zwinięte z taśmy ze stali sprężynowej, dobrze przenoszą obciążenia udarowe. Nie wymagają rozwierconego otworu.

Połączenia kołkowe. Omówimy zastosowanie kołków złącznych; wzdłużnych oraz poprzecznych (promieniowych i stycznych) w połączeniach spoczynkowych piasty z czopem (rys. 5.6).

Połączenie wzdłużne (rys. 5.6a) stosuje się tylko przy niewielkim obciążeniu, np. do osadzania piasty na końcu wału. Bywa również stosowąnę jako zabezpieczenie połączeń wciskowych. Średnicę d kołka dobiera się w zależności od średnicy d_w czopa wału według wzoru d « 0,15 d_w, długość kołka jo = (l-ś-1,5) d_w.

Następnie sprawdza się nacisk powierzchniowy w połączeniu (dla materiału bardziej miękkiego) na podstawie warunku

i i 4M

V- d l₀-d'd_w ^ 1||    "    - (1)

Dopuszczalny nacisk powierzchniowy w połączeniach kołkowych przy obciążeniu zmiennym w cyklu tętniącym przyjmuje się dla żeliwa 45 MPa, dla staliwa — 55 MPa, a dla stali St6 — 110 MPa, dla innych gatunków stali o znaku St — proporcjonalnie do wytrzymałości. Przy obciążeniu zmiennym w cyklu wahadłowym podane wartości należy pomnożyć przez 0,7. Przy obciążeniu statycznym — pomnożyć przez 1,5. Dla kołków karbowych — pomnożyć przez 0,7.

Poprzeczne połączenie promieniowe (rys. 5.6b) również nadaje się tylko do podrzędnych celów, gdyż otwór na kołek znacznie osłabia czop zmęczeniowo, a moment przenoszony przez połączenie jest o wiele mniejszy od tego, który mógłby przenieść czop nie przewiercony. W celu zwiększenia wytrzymałości zmęczeniowej stosuje się karby odciążające lub płaskie wgniecenia surowego czopa w miejscu wierconego później otworu kołko-

Rys. 5.6. Połączenia kołkowe: a) spoczynkowe połączenia wzdłużne piasty z wałem [6], b) poprzeczne połączenie promieniowe [6], c) poprzeczne połączenie styczne [12], d) połączenie wahliwe z kołkiem promieniowym [12], e) połączenie obrotowe z kołkiem stycznym [12], f) ustalający kołek stożkowy

wego. Średnicę d kołka oblicza się wg wzoru: d «(0,2-7-0,25) d_w. Średnica piasty stalowej d_p « 2 d_w, a żeliwnej dp 2,5 d^.

Następnie sprawdza się wartość nacisku powierzchniowego, przyjmując trójkątny rozkład nacisku między kołkiem i czopem oraz prostokątny — między kołkiem i piastą (rys. 5.6b). Ramię momentu jest

równe

a zatem dla czopa mamy

F =

M

1K

F

d„

2

(2)

(3)

Przez porównanie zależności 2 i 3 otrzymamy dla czopa warunek

6 M

@

P— d-d*

tD.

Podobnie dla p i a s ty

M

(d_w+p)

133