DSC00840

żadnej roli dla ludzi tkwiących stale w zewnętrznym $ krajobrazie własnych myśli, wspomnień, wyobrażeń. 1    *

Motyw błądzenia wyzyskiwany powszechnie w po- j ,) wieściach pełni funkcję charakteryzującą osobowości | f bohaterów, odbija ich wewnętrzne rozdarcie, irracjonalny niepokój i poczucie niepewności człowieka szukającego siebie i swego losu. Postaci Konwickiego cechuje silne przeżywanie wewnętrznego „ja” i związana z tym postawa badawcza wobec siebie i świata wyróżniająca je zdecydowanie z otoczenia. Ta właśnie pasja poznawcza uzewnętrznia się w dramatycznym i bezskutecznym szukaniu swego miejsca, w stale podejmowanych próbach osiągnięcia ładu.

Ilustrację procesu poznania świata, mozolnego trudu, wkraczania w dojrzałość i wieńczących go rozczarowań daje Dziura w niebie. Parabolicznie zakrojona powieść, w której pomniejszona rola realiów historycznych i społecznych uwydatnia uniwersalną skalę doświadczeń Polka Krywki, mówi o ludzkiej woli rozumienia i potrzebie wzniosłości. Symboliczna wykładnia przypowieści zawiera się w dwóch obrazach z początku i końca akcji. Pierwszy z nich przedstawia bohatera wspinającego się po stromej ścianie nadrzecznego u- 1 rwiska, spadającego i ponawiającego próby, aż do osta- I tecznego osiągnięcia wierzchołka. Drugi — obrazuje drogę w przeciwnym kierunku: końcowe spadanie w głąb piwnicznej studni po stwierdzeniu, że w starej ! papierni nie ukrywają się oczekiwani wybawcy. Pierwszy — jest zabawą, „karą” wyznaczoną za wojskową L l niesubordynację przez wodza armii Dolnych Młynów; I 1 spadanie odbywa się już całkiem serio, nieodwołalnie I « pieczętując klęskę.

Mieści się tu cała gama doznań: wiara we własne I

mi