DSC01102 (6)

Z czego to wynlk»?*Otóf sądzę, te przyczyny są dwojakie. W3 z uwikłania tekstu w sytuację komunikacyjną oraz z wiele terminu „spójność”. Owo uwikłanie komunikacyjne przejawia się w te tekst^- meće -być ujmowany albo jako komunikat kogoś, albo;

"Tfh7wy7~mozliw*. jest-u jmowanie" tekstu' z^—punktu -nadawcj-będź''Sdbldrćy komunikatu lub też nie postrzeżone przez wiącego przechodzenie z jednej perspektywy do drugiej. O ile z f"^widzenia nadawcy absurdalne jest domniemywanie, te tekst jest i spójny, to trochę'inn^ sytuacja'rysuje* się,' gdy przejdziemy ^widzeńia-odbiorcy^ 1 właśnie odbiorca tekstu wypowiada •wai^Jei tekst jest niespójny”,. Zdanie to jest sensowne, choć nic zyjne. Oznacza bowiem: ten tekst jest- niespójny dia mnie, tm. dostatecznie spójny, ma za mało mechanizmów spójnoścło wych,»nici trafię go scalić. W ostatecznej instancji więc ■przed sobą luźny zbiór zdań, a nie tekst, czyli całość komunikacyj W języku polskim sloąr»_„spójny”, „spójność” posiadają kjlka czeń. Dwa z nich notuje Słownik języka polskiego pod redakcją W. roszewskiego —^szerokie^czylt^^Sność”.'T'znarzenie wąskie — tość”.,. chyba przedwcześnie uznane za przestarzałe i rzadko ~1 'jak~~się wydaje, to drugie znaczenie dominuje nadal w języku nym przez naukę, gdzie często stykamy się ze’ zwrotami typu: teoria”, „spójne dowodzenie”, „spójna rozprawa”, oznaczającymi dobrze zbudowane, zwarte. Warto zaznaczyć, te w zwrotąch tych resujące nas słowo ma wyraźny odcień wartościujący. Spokrc z takim użyciem słowa jest. sposób, w jaki „spójność” występuje .w 'pce. Spójny znaczyć tanr~tyfgT~ćóH£naowny, - poprawny synt Ponadto spotkać się można z tym terminem na oznacxenie_jedn< id stosowanych . środka W_ oraz -w znaczeniu najwęższym,. gdzie spójr Toscr? pd'prostu niesprzecznoeć.

Uógolnla jącr• można■ powiedzieć że .zwrot „tekst niespójny”

> albo tekst niezrozumiały dla odbiorcy, albo tekst niepoprawnie kbuc j£y. W wypadku ^pierwszynrtekst -jest niezrozumiały lub nie w pełni jnupiały dla odbiorcy, ponieważ nie ma on dostatecznej wiedzy do CnrutaiTHfais, tp nien^dostatefcZnir'j^zykiOcontekstu i brak "Mu żopego j3rze|. teksty goziomu wiedzy o świeęie, co oznacza’, źe^albo dawca komunikatu przecenił wiedzę swego odbiorcyT^albó nie~do~ odbiorcy skierowany.był komunikat.

• w^ypedłnTdrugim orzekamy, że tekst jest niepoprawnie zbudc ny, ponieważ jest niezgodny z określonymi normami lub oczekiwa Może to być wynikiem tego, że:    j

- * a)' tekst -jest* zbudowany na zasadzie sprzeczności logicznej, b) z punktu widzenia reguł, które rządzą daną klasą tekstów, naukowych, jest wadliwie zbudowany, czyli niepoprawny pod wzgl< syn taktycznym,_'

^rc) posiada nadmierną liczbę reguł, w tyra reguły nierdewintns Aa reśkmej klasy tefitiw (nie jest zwarty).

f-O ile jednak w wypadku określonych klas tekstów, np. naukowych, wykształciły wyraziste i jednoznaczne normy obowiązujące przy Iowie każdego tekstu należącego do danej klasy, orzeka nie o popraw* budowy jakiegoś tekstu ma wartość intusabiek^wsąjo wartości pozbawione "jest podobne' orzekanie w wypadku, gdy następuje na oparcia się na normach, nie posiadających charakteru ab*&> lego, a więc wymiennych, zmiennych w czasie lub luźnych. Zasadne wówczas mówienie o oczekiwaniach odbiorczych, powstałych z netu, przyzwyczajenia do konkretnych konwencji, a nie o normach.

łub

* takim wypadku sad wartościujący, a więc twierdzenie o tekście, te , nie jest poprawnie zbudowany, uzależniony je& .odjdągeme ęL

we właściwy zbiór konwencji. Sad negatywny może oznaczać je-rozminięcie się oczekiwań odbiorcy, ukształtowanych na okrtślo-konwencjach, w stosunku do realizowanego pczez tekst, koespłe-tamego zespołu reguł.

tyckczasowe rozważania wykazują, że używane wyrażenie — „tekst Jny^, o ile ma być sensowne, musi być rozumiane jako wyrażenie tające z innych, węższych znaczeń terminu „spójność”, ograsiczo-albo do naruszenia partykularnych reguł rządzących jedynie ymi klasami tekstów, albo do subiektywnej sytuacji odbiorczej, ierwszym wypadku chodzić będzie o tekst dewiacyjny, w drugim ezrozumienie tekstu, nieumiejętność jego prawidłowego odczytania. f wyczerpać tę sprawę, należy jeszcze zastanowić się nad trzema rikami, które mogą budzić wątpliwości..

Przypadek tekstu uszkodzonego, który nie dochował się w swym otnym kształcie, jest najprostszy — jego niespójność wysoka z fak-

Eże nie jest już* całością, można więc powiedzieć, że nie przysługuje J-już status tekstu, jest zaledwie fragmentem.

wt Wypowiedź schjyjEr«uczna_ jest niespójna dla odbiorcy ponieważ, ju wykazują badania \ zakres znaczeniowy używanych przez chorego Aw różni się od tego, który jest powszechnie przyjęty w danym Jęryku. ftk więc między nadawcą a odbiorcą wypowiedzi brak podstawowego sarunku rozumienia' danego komunikatu, jakim jest posłughranie się* tym samym językiem, brak wspólnego języka. Z tego powodu zakłócone przebiega w aferze rozumienia znaczenia wypowiedzi, a nie jego ąpojnoścL Ale zakłócona jest też spójność — przyjmuje się bowiem *, że śory na schizofrenię nie potrafi włączyć poszczególnych wypowiedzeń

J* J. Wróbel, (Mek|Mf s krtefywflńf w języku tdusafrnikHt, (er Ab* bS| T*W. Język. Portyku, red. H. R. Maycnow*, Wrocław 19M.

Haber, Język c pjyckoperoJoyie, (w zbiorze:] Język w tefaiti ffH. l Mlffl B-    z orariL T. HałAwfca. TOmto