DSC01347 (3)

żeli należy do niej w taki sposób; za to zaś, że porusza się zgodnie ze swoją naturą, nie zasługuje na naganę. Bo jeżeli nawet wykonuje ruch zgubny, przymusza ją do niego własna natura. Lecz żadną miarą nie możemy uznać tego ruchu za naturalny, ponieważ nie ulega wątpliwości, że jest on zawiniony. Z tego powodu różni się od tamtego ruchu, którym porusza się kamień w sposób właściwy swojej naturze.

A. A czy doszliśmy do jakiegoś rezultatu w dwóch poprzednich rozmowach?

E. Oczywiście.

A. A więc przypominasz sobie zapewne, jak to w pierwszej rozmowie poznaliśmy dostatecznie, że myśl popada w niewolę namiętności jedynie z własnej woli. Do takiego (I pohańbienia nie może zmusić jej ani istota wyższa, and i. równa, ponieważ taki czyn jest niesprawiedliwością; niższa \j/ zaś nie ma wystarczającej mocy. Pozostaje więc, że to poruszenie, przez które myśl odwraca wolę od Stwórcy, żeby szukać rozkoszy w Jego stworzeniu, jest jej własnym poruszeniem. Jeżeli uważamy je za winę (według ciebie wszelkie wątpliwości na ten temat są śmieszne), z pewnością nie jest naturalne, lecz dobrowolne.' I pod tym względem jest podobne do tamtego ruchu, którym spada kamień, że jest własnym poruszeniem duszy, tak jak tamten jest własnym ruchem kamienia. Ta jednak różnica zachodzi między nimi, że kamień nie jest w stanie zatrzymać ruchu, który znosi go na dół. Dusza zaś nie porzuca dobra wyższego i nie wybiera niższego, jeśli nie chce. I dla- • tego ruch kamienia jest naturalny, a poruszenie duszy pochodzi z woli. Toteż ten, kto powie, że kamień grzeszy, ponieważ własnym ciężarem dąży ku dołowi, będzie w opinii ludzi — jeżeli już nie głupszy od kamienia, to na pewno obrany z rozumu. Natomiast oskarżamy o grzech

¹ Naturalny znaczy tu: wypływający '    “ Ikd#. W.

■I fizycznej konieczności na-| lury cpor. J. Mausbacłi, ' Dic Kthik d«f ki ytupustfnuz, Ereibur« im. Br., 1009. 2. 27) I dlatego niezawiniony. Pmolwtaśatwem tak połgtego rucnu naturalnego Jest ruch dobrowolny. Ponieważ Augustyn utożsamia powyżej wolnośC woli z aamą wolą, można by wnioskować. - ze wolność wou wypływa z Jej Istoty I dlatego przeciwstawianie wolności 1 dobrowolności Jest nieścisłe. Ta dowolność wyrażeń Jest eecną charakterystyczna terminów. |ll aufuttyńaklej (por. E. Oilson. da. cyt. H na.), co wiąeej. pewnego braku postąpienia w wyjaśnianiu zagadnienia wolności woli Cpor. k- o neon, dr., cyt. III—219; Philips. La ralron (Tetra tfu mai «rapre* sam* -nwywroa. Bruzallea. 19*7. M; ks. A. Słemkowski, pierwotny stan aztototeka uaamo nauki Jw. Auuurttma, Lwów. 1933. 78—93).

167