DSC01627

WYKŁAD 4: PRAGMATYZM

Przedstawiciele: William James, Charles Pierce

Oryginalna koncepcja prawdy — prawdziwe jest to, co odpowiada rzeczywistości.

W. James — psycholog, filozof, protestant. Interesowała go religia i moralność, prawdziwe jest to, co prowadzi do cnotliwości, jest dobre dla ludzi. Wszelka idea jest prawdziwa, o ile wiara w nią jest pożyteczna dla ludzi. Nie można odrzucać żadnej hipotezy, o ile płyną z niej korzyści dla życia. Np. o ile hipoteza istnienia Boga funkcjonuje zadowalająco — jest prawdziwa.

Doktryna Jamesa — przekonanie jest prawdziwe, jeśli ma dobre następstwa (musimy wiedzieć, czym jest dobro i jakie wydarzenie będzie miało konsekwencje — musimy to wiedzieć, aby określić, czy coś jest prawdziwe).

Zdanie, że A istnieje może być prawdziwe, nawet, jeśli A faktycznie nie istnieje (np. nie rozważa się faktycznego istnienia Boga - jest tylko wiara i korzyści z niej płynące). Religia interesuje go jako zjawisko ludzkie — jest dobra, skoro ludzie wierzą. Bóg dla przeciętnego człowieka jest jednak rzeczywistym bytem a nie ideą. James zastępuje •Boga’ - ‘wiarą w Boga’ - subiektywistyczne błędy w filozofii. Ujęcie wiary łączy się z koncepcją prawdy.

Umysły:

-    twarde - wierzą tylko w fakty; fakty są niezborne - rozbicie świata

-    miękkie - uzasadnienie tego, co przygodne; jest w rozpadzie; to, co się zdarza uważają za cień — żądają transcendencji

Chociaż widać między nimi różnice, ważne jest to, co je łączy - pozbawiają nas kontroli nad życiem; świat ujmuje się jako Absolut (twardy - fakty, miękki - wieczne zasady).

Richard Rorty — mówi o podobnym przeciwstawieniu:

-    pozytywiści I metafizycy

Wnioski - esencja pragmatyzmu:

Sens świata nie tkwi w samych faktach ani w samej transcendencji (nie jest to nadawanie sensów, ani odkrywanie prawd), a w twórczości człowieka - negocjacja ze światem w określonych zasadach.

Człowiek nie przeciwstawia się światu, ale jest w nim zanurzony, tworzy go, doświadcza. Świat go obchodzi, nie może się od niego uwolnić, bo jest jego częścią. Kwestionuje relację podmiot - przedmiot. Wcześniej oczywiste było, że istnieje poznanie, jeden byt, a podmiot poznania to umysł lub dusza. Wszystkie pojęcia muszą być poddane reinterpretacji.

Nie istnieje odrębna świadomość - pogłos duszy. Jedno tworzywo, z którego składa się wszystko na świecie - doświadczenie. Może być tym, co poznaje lub być poznawane. Doświadczenie - strumień życia, dający refleksję. Nawyki nie muszą być uświadomione. Doświadczenie jest związane z życiem.

Świat nie pozwala człowiekowi stać się podmiotem poznania - jest podmiotem zmiennego doświadczenia. Wg Rorty’ego język jest częścią ludzkiego zachowania, nie tworzy obrazów rzeczywistości, aleją kształtuje. Doświadczenie to wchodzenie w owocne relacje z rzeczywistością.

Interpretacja to transakcja ze światem (,ja” oddziałuje na świat, a świat na, ja”). Doświadczenie to sposób na życie, określa podmiot. Można o podmiocie orzekać w