DSC01774

12.1. Pojęcie równowagi budżetowej i rodzaje sald budżetowych 289

w warunkach deficytu konwencjonalnego, oznacza zbliżanie się do zrównoważenia budżetu, które nastąpi w momencie zrównania się nadwyżki pierwotnej z wydatkami na obsługę długu publicznego [Wernik 2007, s. 78].

Saldo nominalne oblicza się poprzez odjęcie od nominalnych dochodów budżetowych nominalnych wydatków budżetowych [Moździerz 2009, s. 49]. Natomiast rozpoznanie realnej wartości salda budżetowego wymaga wyłączenia z wydatków budżetowych obciążeń będących rezultatem zjawisk inflacyjnych [Gradoń 2004. s. 20]. Korekta polega na wyeliminowaniu z salda nominalnego premii inflacyjnej od odsetek wypłacanych z tytułu zaciągniętych zobowiązań. W sytuacji, gdy cały dług publiczny jest oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, wraz ze spadkiem realnej wartości długu, będącej wynikiem wzrostu inflacji, rośnie jego oprocentowanie w wysokości równej stopie inflacji - saldo nominalne jest równe realnemu. Różnica między saldem nominalnym a realnym występuje wówczas, gdy całość długu publicznego jest oprocentowana według stałej stopy procentowej. Na skutek inflacji obniża się wartość rynkowych skarbowych papierów wartościowych, która nie jest rekompensowana wzrostem wysokości wypłacanych odsetek. Wierzyciele budżetu ponoszą więc stratę, a wysokość deficytu realnego maleje [Kostema 1995, s. 27 i 28].

Saldo bieżące to różnica między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi, saldo majątkowe zaś i między dochodami majątkowymi a wydatkami majątkowymi. Jeżeli do dochodów majątkowych nie zalicza się środków uzyskanych z prywatyzacji majątku publicznego, to są one nieznaczne, wydatki majątkowe zaś (przede wszystkim inwestycyjne) 8 wielokrotnie większe. W tej sytuacji saldo majątkowe jest ujemne, co jest stanem normalnym [Wernik 2007, s. 79-80], Suma-salda bieżącego i salda majątkowego stanowi saldo rzeczywiste. Gdy saldo bieżące jest dodatnie i równe ujemnemu saldu majątkowemu, wówczas występuje równowaga budżetowa [Wernik 2000, s. 11].

Saldo strukturalne jest kategorią hipotetyczną, obliczaną przy założeniu pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych gospodarki. Jest to saldo skorygowane o wpływ wahań cyklicznych, gdyż oblicza się je przez zmniejszenie salda rzeczywistego o wysokość salda cyklicznego [Moździerz 2009, s. 55],

Saldo koniunkturalne jest wynikiem cyklicznego przebiegu procesów gospodarczych. Oblicza się je, mierząc wpływ cyklu koniunkturalnego na dochody i wydatki budżetowe. Jest więc ono różnicą między deficytem rzeczywistym a deficytem strukturalnym.

Budżet cykliczny jest uważany za narzędzie oddziaływania państwa na gospodarkę w celu zapewnienia jej stabilnego rozwoju. W fazach recesji i depresji budżet powinien się zamykać deficytem, gdyż przyczynia się on do wzrostu popytu globalnego, co stymuluje wzrost gospodarczy. Natomiast w fazie rozkwitu budżet powinien się zamykać nadwyżką, która hamuje nadmierny wzrost popytu globalnego, a przez to nadmierną ekspansję gospodarki [Moździerz 2009, s. 54],