DSC02324 (4)

IV OPOWIEŚĆ SAXO GRAMATYKA

Gramatyka. Horwendil, mianowany wraz z bratem Fengiem przez zwierzchnika Danii, Roryka, rządcą prowincji jutlandzkiej, zabiwszy w pojedynku króla Norwegii, Kolia, bierze bogate łupy, znaczną ich część składa w daninie Rorykowi i otrzymuje od niego jego córkę Gerutę w małżeństwo, z którego rodzi się Amlet. Wiedziony zazdrością Feng morduje brata i poślubia kazirodczo Gerutę. Amlet dorastając widzi wiszącą nad nim groźbę śmierci ze strony Fenga. udaje przeto szaleństwo, tarza się w błocie, struże patyki nad strumieniem, odzywa się zagadkowo i wprawia w zdumienie nasłanych zauszników stryja. Próbę wybadania go przez namówioną do tego dziewczynę udaremnia zyskując ją dla swej sprawy. Podsłuchującego rozmowę jego z matką powiernika królewskiego, ukrytego w barłogu, zabija, ćwiartuje i rzuca świniom na pożarcie. Wysłany statkiem do Anglii z dwoma dworzanami, zamienia rozkaz Fenga, wyryty na kawałku drzewa, powoduje śmierć obu wysłańców, a sam zaślubia królewnę Anglii. Wraca nie poznany po roku i wchodzi w zmowę z matką; usypia czujność dworzan, a upoiwszy ich podczas uczty, którą wyprawiali z powodu jego rzekomego zgonu, pali ich razem z dworzyszczem, by następnie dokonać upragnionej zemsty na mordercy ojca, którego uśmierca w jego własnej komnacie. Po nowej wyprawie morskiej do Anglii i po ośmiu latach panowania Amłeła w Jutlandii następca Roryka, wuj Amleta,

Wiglek, wyzywa potężnego wasala do walki i Amlet traci życie w bitwie. Z żalem wspomina o tym Saxo Gramatyk, uwielbiający — widać to w jego słowach — heroicznego mściciela śmierci ojca: „Taki był koniec Amleta, który gdyby fortuna była równie łaskawą dla niego jak natura, dorównałby sławie bogów, a czynami przewyższyłby Herkulesa"^{1 2}.

Opowieść Belleforesta. Szekspir nie znał prawdopodobnie oryginału łacińskiego z historią o Hamlecie, zapisaną przez Saxo Gramatyka, podaną po raz pierwszy do druku w Paryżu w roku 1514. Nie ma dowodu, że znał tłumaczenie francuskie tej opowieści, dokonane przez Franciszka de Belleforesta, ogłoszone w roku 1576, pomieszczone w cyklu Cent Histories Tragiqu.es, przekład zaś angielski wersji Belleforesta ukazał się dopiero w roku 1608, w siedem lat po napisaniu Hamleta przez Szekspira.

Przekład francuski Belleforesta szedł wiernie, chociaż nie dosłownie, śladami Saxo Gramatyka, dając opowieść znacznie dłuższą, rozcieńczoną, urozmaiconą przemówieniami, bardziej wygładzoną, z pewnymi zmianami imion i nazw: drużynę zastę-

1

¹ „Hic Amlethi exitus fuit qui si parem natur ae atque fortunne indulgentiam expertus fuissei, aeąuasset fulgore su* peros, Hercules virtutibus opera transcendisset , (The Sourcen

2

Hamlet: With Essay on the Legend, by Sir Israel Golis n c z, Ozford 1926, s. 162).