~LWF0099 (3)

~LWF0099 (3)



200

o tym, by był bratem Balderusa (F. Strom 1956, 118). W opowieści Saksona Gramatyka widzi się na ogół późny, romantyczny wariant mitu. Gdy chodzi o jego postać zewnętrzną, jest to całkiem słuszne. Niemniej jednak w swej głębszej warstwie odwołuje się on do tego samego obrazu Baldra, jaki pojawia się na brakteatach przedstawiających go w roli tańczącego wojownika. Zarówno Balderus jak i Hotherus są u Saksona przede wszystkim wodzami-wojownikami. I warto tu zauważyć, że Baldr tylko jako dzielny wojownik, abstrahując od innych swych wyjątkowych zalet, miał wartość pozwalającą mu stać się najcenniejszą ofiarą, jaką w świecie bogów mogło sobie znaleźć nieubłagane przeznaczenie.

Mit Baldra trudno jednoznacznie zinterpretować. Objaśniano go na kilka sposobów. J.G. Frazer (1913) uznał, że jest to mit corocznego, wegetacyjnego cyklu śmierci i odrodzenia, co trudno zaakceptować, jako że Baldr nie zmartwychwstaje z nadejściem każdej kolejnej wiosny, a jego odejście z tego świata jest ostateczne. Doszukiwano się w nim też pogańskiej imitacji ewangelicznej opowieści o śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa (S. Bugge 1881, 32-79). Tendencja taka jest wyraźna w Voluspa i u Snorriego, ale przy takich interpretacjach chętnie zapomina się o wariancie mitu zapisanym u Saksona Gramatyka. Soterio-logiczne wątki mogły zresztą dotrzeć do Germanów już w starożytności z in-

A

nych niż chrześcijaństwo religii z rejonu Morza Śródziemnego, gdzie inspiracji do jego powstania doszukiwał sięG. Neckel (1920). Jan de Vries (1955, 41-60) uznał mit Baldra za uzasadnienie rytu inicjacji wojowników i próbę objaśnienia tajemnicy śmierci - prawdziwej i rytualnej. Przy takiej interpretacji mit Baldra postrzegany jest w kategoriach „odynicznych”. Odwołując się do jego domniemanej roli boga wegetacji lub odrodzenia nawiązuje się z kolei do jego domniemanej roli boga „wanicznego” albo łączącego w sobie cechy Asa i Wana, jako że Baldr jest pod wieloma względami podobny do Freja (G. Dumezil 2000, 220). Inne jeszcze elementy pozwalają interpretować opowieść o Baldrze jako mit bohaterski, a w jego postaciach dostrzec herosów, półludzi-półbogów1. Tym, co w miarę pewnie trzyma się jakiejś rzeczywistości zajmującego nas świata mitów, pozostają dostępne nam źródła.

Akcja mitu rozpoczyna się w chwili, gdy Baldra zaczynają męczyć złowróżbne sny (Bdr. 1; por. Gylf. 33). Wątek ten odnajdujemy nawet u Saksona Gramatyka (Gęsta Danorum, III, 3, 7), który twierdzi, iż śmiertelnie rannemu

Baldrowi przyśniła się Prozerpina (czyli bogini Hel), i zapowiedziała, iż za trzy noce znajdzie się w jej objęciach. W eddaicznych Baldrs draumar Asowie i Asy nie zebrali się wtedy na thing i:

0    tym radzili potężni bogowie (rikir tivar).

Czemu ma Baldr sny koszmarne.

Wreszcie Odyn („stary Gaut”) wstał, osiodłał Sleipnira i ruszył na nim „na dół aż do Nifhelu”. Tam „ojciec zaklęć” (galdrs fódur) oszczekiwany przez zaświatowego psa pojechał dalej naprzód, aż na polnej drodze zadudniło, i dotarł w końcu do Helu.

Pojechał Odyn przed wschodnią bramę,

Tam gdzie jest, wiedział, wieszczka pochowana.

1    zaczął wiedźmie śpiewać valgaldr,

Aż niechętnie wstała, trupim głosem powiedziała:

Cóż to za człowiek, mi nie znajomy,

Co mnie przymusił do ciężkiej podróży?

Śniegiem zasypaną, deszczem sieczoną,

I rosą zmoczoną. Długo martwa byłam.

Odyn przedstawił się jako Wegtam, syn Waltama, i z miejsca zapytał:

Dla kogo tu ławy pierścieniami usłane.

Podłoga pięknie złotem polana?

Odpowiedź brzmiała jak wyrok przeznaczenia:

Tu stoi miód dla Baldra uwarzony,

Napój klarowny, tarczą przykryty;

Potężni Asowie w rozpaczy.

Zmuszona mówiłam, teraz milczeć muszę.

Odyn jednak zmusza wieszczkę, by wyjawiła prawdę aż do końca:

Jaki mąż Baldra zabójcą będzie,

Syna Odyna życie zrabuje?

Odyn dowiaduje się, że będzie nim Hódr. Dalej wieszczka zapowiada narodziny jego mściciela Waliego, spłodzonego przez Odyna z Rindy2. Gdy jednak bóg pyta, kim są dziewice, które zdjęte żalem opłakiwać będą Baldra (Bdr. 12), wieszczka rozpoznaje w rzekomym Wegatmie Odyna, a Odyn w rzekomej wieszczce „matkę trzech thursów”. Można w niej dostrzec Angrbodę, która zrodziła z Lokiego trzy potwory, godne nazwania ich thursami: Fenrira, Midgardsorma

1

Literatura jest tu nie do wyczerpania. Patrz podstawowe prace: S. Bugge 1881; J.G. Frazer 1913; G. Neckel 1920; J. de Vries 1955, 41-60. F. Strom 1956; G. Dumezil 1959; G. Dumezil, 2000, 207-225; E.O.G. Turville-Petre 1964, 106-125; J.P. Schj0dt, 1981, 48-86; F. Stjernfeld 1990; J. Lindów 1997; R. Simek 1995, s. 35-43, tam dalsza literatura.

2

Bdr. 8-11. Jak pamiętamy (patrz wyżej, s. 123) Odyn spłodził mściciela uciekając się do czarów seidr, co poświadcza już stef u Kormaka, a przebieg uwodzenia Rindy, z ważnymi dla historii magii i obrazu postaci Odyna szczegółami, podaje Sakso Gramatyk (Gęsta Danorum, III, 4, 1-7).


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
img136 200 o tym, by był bratem Balderusa (F. Stróm 1956, 118). W opowieści Saksona Gramatyka widzi
ZJ CW01 by p4aveu 252525252807 2525252529 WPROWADZENI!1III. CHECK - SPRAWDZAJ Ten etap konceitfmje
6 Jerzy Wilkin łu. Ekonomiści, poza tym, że są skoncentrowani na sferze rynku, zajmują się na ogół s
O KLEJNOCIEPRZEGONU, który z tymże Ostoją równą dawność ma, a to tym sposobem. Był to własny Ostoj c
Któż z nas nic marzy o tym, by zo-
truskawki był ponad dwukrotnie wyższy niż w przypadku głogu. Może to sugerować, że na tym etapie tra
_14_Wspomnienie_ Trudno zapomnieć Jego energię i chęć twórczego działania. A przy tym wszystkim był
page0008 6 XENOFONT. delfickiej. Xenofont jednak tym razem był nieszczery, bo zamiast zapytać Apolli
page0052 44 Summa teologiczna leży też do pojęcia umysłu biernego, by był oświecany co do tajemnic
mowisz masz (184) 188 MÓWISZ, MASZ Kilka lat temu wygłaszałem przemówienie w San Francisco i zaprosi
gala cz3 Sam zdecydował o tym, by zakończyć swoje życie. 2 dnia na dzień stawał się coraz słabszy,
R5PC A str166 I tak, art. 5 k.c. stanowi, że „nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był s
W trakcie obserwacji należy szczególnie pamiętać o tym, by : •    Nie dotykać palcami
IMAG0581 jfey iście isife stafflflf*! 1 teź jedno z wasalnych państw zaczęło wzrastać w siłę. Tym ra
226 Traktat drugi by był władny orzekać sprawiedliwie i bezstronnie, od którego można by oczekiwać p
IMG`69 (3) reakcja serca na rzecz narodowości i patriotyzmu”.21 Tym budzicielem był jakoby dopiero r
IMG?91 Eg/, nr 1 A ■ To jakiś precedens by był. I c - Byłby. No ale podobno im się wszystko podoba,
Untitled 2 2 „Rymowana gimnastyka dla smyka” powstała, nie tylko z myślą o tym, by sprawiać dzieciom

więcej podobnych podstron