SOCJOLOGIA  ZAGADNIENIA
1. PRZEDMIOT ZAINTERESOWAC
I KLASYCY SOCJOLOGII
Przedmiotem badań socjologii są:
 zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi
 struktury tych zbiorowości
 zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach
 procesy, które wynikają ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie
 siły, które skupiają i rozwijają te zbiorowości
 zmiany i przekształcenia zachodzące w społeczeństwie
Przedmiotem socjologii sÄ…:
1. Społeczne uwarunkowania człowieka (jego cech, zachowań) cechy osobowości
społecznej człowieka.
2. Społeczne działania (oddziaływania) ludzi:
- stosunki społeczne pomiędzy ludz
mi
- stosunki społeczne pomiędzy grupami, zbiorowościami
- stosunki społeczne wewnątrz nich
- konflikty, walka, współpraca, współdziałanie
3. Rozwój współżycia społecznego  procesy społeczne
4. Kultura (wytwory działalności ludzkiej materialne i niematerialne)
5. Formy współżycia (struktura społeczna)
KLASYCY SOCJOLOGII:
Auguste Comte
 francuski filozof i pozytywista, twórca socjologii, pierwszy socjolog
 pierwszy użył nazwy socjologia i określił przedmiot badań tej nauki, jej metody i miejsce wśród
nauk
 założył, że jeśli w społeczeństwie XIX w. powstają niekorzystne zjawiska to intuicyjna wiedza
jest niewystarczająca i trzeba przeprowadzić badania społeczne. Porównał społeczeństwo do
organizmu ludzkiego i patrzył na nie jak na całość
 nakreślił postawy filozofii pozytywistycznej (był twórcą pojęcia pozytywizm)
 myślenie pozytywne było w jego ujęciu ukoronowaniem ewolucji myśli ludzkiej przechodzącej
trzy stadia: teologiczne, metafizyczne i wreszcie pozytywne
 inspiracje czerpał przede wszystkim od uczonych - przyrodników, zwłaszcza Davida Hume'a
 pozytywizm opiera siÄ™ na:
" wiedzy 'realnej', dostępnej poprzez umysł człowieka
" faktach, które można zweryfikować empirycznie i naukowo udowodnić, znajdujące
siÄ™ w sferze materialnej
" pozytywnym programie, który proponuje przezwyciężanie problemów nie
angażujących się w konflikt, ale we współpracę
 idealnym celem społeczeństwa miało być doskonalenie natury ludzkiej
Emile Durkheim
 Durkheim był najwybitniejszym przedstawicielem socjologizmu. Jego prace miały wielki
wpływ na rozwój nowoczesnej socjologii.
 założył pierwszą na świecie katedrę socjologii we Francji
 zajmował się głównie problemem samobójstwa; sugerował, że samobójstwo jest wynikiem
procesu społecznego
 stwierdził, że pojęcie Boga jak i duszy jest wytworem społeczeństwa
 socjologia w ujęciu Durkheima to najważniejsza i najbardziej podstawowa spośród nauk
społecznych
 społeczeństwa nie należy traktować jako sumy jednostek
 kluczowym elementem badań socjologicznych są fakty społeczne
 socjolog powinien traktować je "jak rzeczy", czyli odrzucić wszelkie założenia i uprzedzenia na
ich temat, stanąć "na zewnątrz" badanych zjawisk
 fakty społeczne wg Emile Durkheima:
fakty społeczne  wszelki sposób robienia, utrwalony lub nie, zdolny do wywierania na jednostkę
zewnętrznego przymusu.
a) materialne fakty społeczne  Społeczeństwo  Strukturalne składniki społeczeństwa np.
kościół, instytucje itd.  morfologiczne składniki społeczeństwa np. rozmieszczenie ludności,
kanały informacyjne itd.
b) niematerialne fakty społeczne  Moralność  Świadomość zbiorowa  Wyobrażenie zbiorowe 
Prądy społeczne
Georg Simmel
 był jednym z pierwszych niemieckich socjologów. Był też filozofem, eseistą oraz teoretykiem
kultury
 był twórcą najważniejszych założeń formalizmu w socjologii, które pozwoliły na
wyodrębnienie jej spośród innych nauk. Za przedmiot socjologii Simmel uznał trwałe formy
społeczne, badane niezależnie od kontekstu historyczno-psychologicznego, w jakim występują.
 Simmel był też jednym z twórców mikrosocjologii. Jego najważniejsze prace to Filozofia
pieniÄ…dza (1900) oraz Socjologia (1908).
Max Weber
 jedną z podstawowych zasług Webera jest umocowanie metodologii nauk społecznych. Weber
odrzucał pozytywistyczną koncepcję nauk społecznych jako nauk przyrodniczych (której
przedstawicielem był np. Auguste Comte)
 Swoją teorię socjologiczną Weber buduje na pojęciu działania społecznego. Od innych
zachowań ludzkich odróżnia je to, że działający podmiot wiąże z nim subiektywny sens
 Operacja rozumienia (Verstehen) jest możliwa, ponieważ większość działań ludzkich to
działania racjonalne
 Weber stawia tezę, że kierunkiem rozwoju społeczeństw jest odchodzenie od tradycji i
rozszerzenie obszarów, w których dominuje myślenie i działanie o charakterze racjonalnym.
Proces ten Weber określał jako odczarowywanie świata - niszczenie świata opartego na magii
2.OSOBOWOŚĆ SPOA
ECZNA  DEFINICJA I JEJ KOMPONENTY
Osobowość społeczna - zespół trwałych cech jednostki, wpływających na jej postępowanie, a
wyrastających na podbudowie cech biologicznych i psychicznych pochodzących z wpływu kultury i
struktury zbiorowości ludzkich, w których jednostka została wychowana i w których uczestniczy.
Największe znaczenie ma proces socjalizacji jako proces przekształcenia biologicznego organizmu
noworodka w aktywnego uczestnika życia społecznego i kulturalnego.
Elementami osobowości społecznej  według J. Szczepańskiego  są:
1) kulturowy ideał osobowości, czyli zespół cech mówiących o tym, jaki ideał wychowawczy
należy propagować w danej epoce historycznej, aby młodą jednostkę wychować na dobrego
członka społeczeństwa;
2) rola społeczna, czyli względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań będących
reakcjami na zachowania innych ludzi, które przebiegają według wzoru przyjętego w danej grupie,
a niekiedy nawet prawnie uregulowanego, czego przykładem jest rola studenta, pracownika,
członka rodziny lub kolegi;
3) jaz
ń subiektywna stanowiąca zespół wyobrażeń o sobie, wytworzonych na podstawie
traktowania nas przez otoczenie społeczne i rzekomo wskazująca, kim  naprawdę jest każdy z nas.
Często stanowi ona chorobliwe wyobrażenia, zwane kompleksami kompensującymi nasze braki
intelektualne, charakterologiczne bÄ…dz
fizyczne;
4) jaz
ń odzwierciedlona jest zespołem wyobrażeń, jakie każdy z nas posiada o sobie, na podstawie
tego, co naszym zdaniem sÄ…dzÄ… o nas inni ludzie.
3. POSTAWA SPOA
ECZNA I JEJ SKA
ADOWE
Postawa - uwewnętrzniona przez jednostkę, wyuczona skłonność (akt woli przejawiający się w
czynach) do reagowania w społecznie określony sposób, szczególnie przez podejmowanie
określonych działań w odpowiedzi na oczekiwania społeczne.
Postawa - trwała ocena, pozytywna lub negatywna, ludzi, obiektów i pojęć
Postawa - względnie trwała struktura (lub dyspozycja do pojawienia się takiej struktury) procesów
poznawczych, emocjonalnych i tendencji do zachowań, w której wyraża się określony stosunek
wobec danego przedmiotu
Struktura postawy:
Postawa posiada trzy składowe komponenty, które mogą się wzajemnie przenikać, uzupełniać i
być w różnych proporcjach:
 element poznawczo  oceniajÄ…cy
 element emocjonalny
 element behawioralny
W komponencie poznawczo - oceniajÄ…cym istotnÄ… rolÄ™ odgrywa nasza wiedza na dany temat. Jest
to najczęściej wiedza o charakterze probabilistycznym (prawdopodobnym), która nie ma
potwierdzenia w doświadczeniu, ale jest teoretyczna. Stawiana na jej podstawie ocena jest więc
bardzo subiektywna, nie posiada charakteru bezwzględnie pewnego, obiektywnego, ponieważ
wiedza jednostek jest ograniczona. Doświadczenie pojedynczych osób nie stanowi również z
ródła
wiarygodnego dla zbudowania oceny na podstawie pewnej wiedzy.
Element emocjonalny zawiera względnie trwałe uczucia i upodobania. Mogą to być pewne
pozytywne lub negatywne uprzedzenia. Emocje określają więc kierunek postawy. To one również
mobilizują do zdobycia jakiegoś celu, do podjęcia odpowiedniego działania, lub też powodują
zniechęcenie. W kształtowaniu się naszych postaw decydujący wpływ posiadają właśnie emocje, a
nie tyle doświadczenie czy wiedza. Przykładem potwierdzającym ten fakt może być nawrócenie się
człowieka, który wcześniej nie był wierzący. Taki człowiek pod wpływem duchowego przeżycia,
zaczyna zmieniać swoje postawy, swoje zachowania i uczestniczy w sposób aktywny w życiu
duchowym. Następuje w nim radykalna zmiana, która najczęściej nie dokonuje się pod wpływem
jakiegoś życiowego doświadczenia, ale pod wpływem nowych emocji, przeżyć. Emocje są istotnym
elementem w kształtowaniu każdej ludzkiej postawy, także w zmianie sposobu oceniania i
zachowania oraz wartościowania.
element behawioralny  tendencja do zachowań (u E. Aronsona  działania ludzi wobec obiektu
postawy, ale  nasze postawy nie zawsze przekładają się na zachowania, poza tym nie wszystkie
nasze zachowania wynikajÄ… z postaw).
element behawioralny - (dyspozycja do działania) jest wypadkową poglądów i uczuciowego
nastawiania, które skłania jednostkę do określonego zachowania względem danego przedmiotu,
wyrażonego w formie werbalnej lub w formie czynnej.
4. POJ
CIE ROLI SPOA
ECZNEJ  KONFLIKT RÓL SPOA
ECZNYCH
rola społeczna - stanowi zespół praw, a także obowiązków, które powstają na skutek zajmowania
określonej pozycji społecznej. W związku z tym w stosunku do pewnej jednostki czy grupy osób
stawiane są wymagania. Swoboda osób, które posiadają określony status społeczny jest ograniczona
przez zakazy i nakazy. Zakres swobody, w zależności od pełnionej roli, może być wąski lub
szeroki, jednak przekroczenie wyznaczonych granic wiąże się z negatywnymi sankcjami
społecznymi.
Rola społeczna to inaczej funkcja, jaką powinna pełnić dana osoba. Wszystkie role, które
występują w społeczeństwie, są zależne od innych. Jeżeli ktoś sprawuje rolę ucznia, to konieczne
jest pełnienie przez inną osobę roli nauczyciela.
Rola społeczna może być przypisana, a także osiągana. Istotną kwestią jest, że osoby które
pozostają w kontakcie z osobą pełniącą określoną rolę społeczną, oczekują, że będzie ona się
zachowywać według ustalonego wzoru.
Jan Szczepański rolę społeczną definiuje jako "względnie stały i wewnętrznie spójny system
zachowań, będących reakcjami na zachowania innych osób, przebiegających wg mniej lub więcej
wyraz
nie ustalonego wzoru."
Role społeczne pełnią funkcję kontroli społecznej.
Konflikt ról społecznych:
Wielość odgrywanych ról społecznych przez jednostkę może prowadzić do wytworzenia się
sytuacji, że niemożliwe staje się pogodzenie rozbieżnych oczekiwań wiążących się z różnymi
rolami. Sytuację taką określa się jako konflikt ról. Najczęściej jest on rozumiany jako "równoczesne
występowanie dwóch, bądz
większej liczby, sprzecznych rodzajów oczekiwań dotyczących
zachowań jednej osoby" Przykładowo, konflikt ról może występować w przypadku sprzecznych
oczekiwań wiążących się z pełnieniem roli zawodowej i roli rodzica. Następstwem konfliktu ról jest
zazwyczaj stres.
5. POJ
CIE ÅšWIADOMOÅšCI SPOA
ECZNEJ
Åšwiadomość spoÅ‚eczna - pojÄ™cie socjologiczne wprowadzone przez Émile Durkheima
oznaczające zbiór wyobrażeń, symboli, pojęć, opinii, poglądów i przesądów, wspólnych dla
olbrzymiej większości danej społeczności.Świadomość społeczna w szerszym znaczeniu obejmuje
całokształt charakterystycznych dla danego społeczeństwa treści i formy życia duchowego:
wyobrażeń rzeczywistości przyrodniczej i społecznej, czyli całość poglądów naukowych,
filozoficznych, ideologicznych, politycznych, prawnych, religijnych, etycznych, estetycznych, które
się składają się na sposób myślenia i kulturę umysłową danego społeczeństwa. W tym znaczeniu
świadomość obejmuje opinie, poglądy i postawy ludzi, właściwości psychiczne klas i warstw
społecznych, określonych grup etnicznych, środowisk zawodowych, oraz różne formy życia
duchowego jednostek.
Świadomość społeczna, pojęcie wprowadzone przez K. Marksa, oznaczające całokształt życia
duchowego człowieka. Na świadomość społeczną składają się określone sposoby myślenia,
poglądy, opinie i postawy, a także ich zobiektywizowane wytwory: ideologia, prawo, nauka, sztuka
itp., odzwierciedlające rozwój i warunki bytowe jednostek, grup, klas i zbiorowości społecznych.
Świadomość społeczną przybiera różne przejawy i formy:
" myślenie potoczne (zdroworozsądkowe), czyli powszechne w danej zbiorowości intuicyjne,
niejako wewnętrzne przeświadczenia; często są pochopne lub jednostronne oraz nierzadko
nie da się ich sprawdzić, zweryfikować,
" sfera sacrum, czyli idee i wyobrażenia o świecie ponadnaturalnym, sprawach ostatecznych,
życie po śmierci; w jej skład wchodzą m.in. mity, magia i religie, które opierają się na akcie
wiary,
" ideologie, czyli systemy idei, które służą wspieraniu, uzasadnianiu i legitymizacji pewnych
interesów grupowych lub utwierdzają grupową tożsamość,
" opinia publiczna, czyli całość poglądów na sprawy wspólne dla danej zbiorowości, np.
ekonomiczne, polityczne, społeczne, kształtowana za pomocą mediów: prasy, telewizji,
internetu,
" wiedza naukowa, czyli poglądy oraz przekonania, które mogą być zweryfikowane, uznane
za prawdę lub fałsz poprzez zastosowanie badań naukowych,
" twórczość artystyczna (sztuka, literatura, muzyka), czyli wytwory uzewnętrzniające
ludzkie przeżycia estetyczne i emocjonalne tworzone z zamysłem dla odbiorców, a nie tylko
dla samego siebie.
Rola świadomości społecznej w zarządzaniu
Według L. Krzyżanowskiego nauki o kierowaniu i zarządzaniu organizacjami powinny kształtować
świadomość grupową zarządzających i zarządzanych poprzez dostarczenie teorii, koncepcji i
wzorców dających się zastosować w rozwiązywaniu praktycznych problemów świata ekonomii i
zarządzania. Nauki te powinny skutecznie zastępować zdroworozsądkowe pojęcia i wyobrażenia,
oferując w zamian wiedzę poznawczo ugruntowaną i godziwą. (L. J. Krzyżanowski 1999, ss.
291-292)
Inne określenie świadomości społecznej to kultura idealna, wyidealizowany, ideowy aspekt
kultury.
6. WI
y
SPOA
ECZNA I JEJ SKA
ADOWE
Więz
społeczna - pojęcie socjologiczne określające ogół stosunków społecznych, instytucji i
środków kontroli społecznej wiążących jednostki w grupy i kręgi społeczne i zapewniających ich
trwanie. Pozwala na odróżnianie grupy społecznej od takich pojęć jak: zbiór społeczny, kategoria
społeczna czy skład społeczny.
Ogólnie można uznać, że to co łączy jednostkę z grupą, z daną zbiorowością, jej relacje, stosunki i
zależności, to właśnie nazywamy więzią społeczną. Więzi, które tworzą się w grupie wynikają z
świadomości przynależności jej członków, a przejawiają się w posiadaniu wspólnych wartości czy
interesów, w pierwszeństwie interesów grupowych przed osobistymi, w identyfikowaniu się
członków grupy z jej wartościami, przekonaniami i działaniami, a także w uznawaniu grupowych
konformizmów.
Więz
społeczna została zdefiniowana i opisana przez Jana Szczepańskiego w dziele:
"Elementarne pojęcia socjologii". Według niego termin ten oznacza zaplanowany i ukształtowany
system stosunków między instytucjami, które sprawują kontrolę społeczną, a jednostkami i
podgrupami w danej zbiorowości, tak aby tworzyły one spójną całość i nieustannie się rozwijały.
Funkcją więzi społecznej, która jest zorganizowanym systemem różnorodnych elementów
składowych, jest zapewnienie danej grupie trwałości, postępu i rozwoju.
Więz
społeczna według Szczepańskiego pełni również inne ważne funkcje w grupie: zapewnia
zaspokojenie podstawowych indywidualnych i zbiorowych potrzeb jej członków, jest gwarantem
lojalności i uczciwości w grupie, uporządkowuje grupę od wewnątrz, organizuje ją, zapewnia jej
spójność, pozwala podjąć współpracę z innymi zbiorowościami lub też przeciwstawić się im.
Więz
społeczna według niego jest gwarantem istnienia grupy społecznej.
Elementy więzi społecznej:
1. Stosunek społeczny (układ, który zachodzi miedzy co najmniej dwoma partnerami, na
określonej platformie, powodujący nabywanie przez nich praw i obowiązków. Mogą być jednostka
i jednostka (kobiet i mężczyzna) jednostka i grupa (wykładowca i studenci) grupa i grupa
(wojna). Żeby zaistniał stosunek społeczny musza być spełnione: styczność przestrzenna,
psychiczna, społeczna) Interakcje personalne: jednostronny wybór, wzajemny wybór, odrzucenie,
wzajemne odrzucenie, jedna strona wybiera druga odrzuca, jedna strona odrzuca, druga wybiera.
Typologia stosunków społecznych: przelotne lub względnie długotrwałe, osobiste lub pośrednie,
publiczne lub prywatne, formalne lub nieformalne.
2. Instytucja społeczna  pewien zespół urządzeń materialnych i niematerialnych przy pomocy
których upoważnione jednostki mogą dokonywać czynności społecznie doniosłych. Np.
konfesjonał, kat, narzeczeństwo, sedzia. Rodzaje instytucji: handlowe, polityczne, prawne, represji,
usług społecznych, edukacyjne, kulturowe, produkcyjne, porządkowe, administracyjne, kościelne.
3. Systemy społecznej kontroli: zwyczaje (sposób zachowania uznany za pożądany) obyczaje
(wzory postępowania uznane za obowiązkowe) sankcje (formalne i nieformalne, kary i nagrody,
rodzaje: religijne, prawne, polityczne, ekologiczne, edukacyjne).
7. POJ
CIE STYCZNOÅšCI SPOA
ECZNEJ  DEFINICJA I KLASYFIKACJA
Styczność społeczna występuje wtedy, gdy osoby pozostające ze sobą w styczności przestrzennej
dostrzegajÄ… wzajemne u siebie interesujÄ…ce ich cechy bÄ…dz
rzeczy, wówczas starają
się nie tylko dokładniej poznać, ale i pozyskać lub wymienić jakieś wartości.
Typy styczności społecznych:
- ze względu na czas trwania - przelotne i trwałe
- ze względu na sferę, w której następuje nawiązanie więzi społecznej - publiczne i prywatne
- ze względu na charakter więzi - rzeczowe i osobiste
- ze względu na charakter relacji między partnerami - pośrednie i bezpośrednie
Klasyfikacja i przykłady styczności społecznych:
1) styczność przestrzenna - najwcześniejszy etap kształtowania się więzi. Pojawia sie wówczas,
gdy jednostki spostrzegają innych ludzi, lokalizują ich w przestrzeni i uświadamiają sobie obecność
innych.
2) stycznośc psychiczna - objawia się wzajemnym zainteresowaniem pewnymi cechami osób
pozostających w styczności przestrzennej. To zauważanie cech, które mogą zaspokoić różne
potrzeby, poznawanie się i zacieśnianie więzi.
3) styczność społeczna - wzajemne dostrzeganie u siebie interesujących cech bądz
rzeczy, chęć
dokładniejszego poznania i pozyskania lub wymiany jakiejś wartości.
8. GRUPY PIERWOTNE I WTÓRNE  ANALIZA PORÓWNAWCZA
Grupa pierwotna  podstawowa, uniwersalna dla wszystkich społeczeństw grupa społeczna, do
której jednostki spontanicznie przynależą, jak rodzina, krąg sąsiedzki czy grupa rówieśnicza.
Cechuje ją kilka istotnych cech: niewielka liczba członków, bezpośrednie interakcje, duża trwałość,
wielofunkcyjność, niewyspecjalizowany charakter kontaktów, duża zażyłość między członkami
takiej grupy i mają duże znaczenie dla tożsamości jednostki, która z nimi się identyfikuje.W obrębie
grup pierwotnych zachodzi też socjalizacja pierwotna jednostki.
5 cech tego typu grup:
1. relacje między członkami grupy muszą przebiegać "twarzą w twarz", co powoduje, że
wszyscy muszą się znać osobiście i nie mogą istnieć żadne bariery dla takiej komunikacji;
2. charakter kontaktów nie może być wyspecjalizowany - grupy angażują członków totalnie i
nie sÄ… to celowe grupy zadaniowe;
3. względna trwałość, co oznacza, że ich struktura nie jest tymczasowa, jak w przypadku grup
celowych, które rozwiązują się po wykonaniu zadania;
4. mała liczebność - mogą one liczyć do kilkudziesięciu członków;
5. dominacja intymnych stosunków społecznych, która jest silniejsza w mniejszych grupach
3 typy małych zbiorowości społecznych zaliczające się do grub pierwotnych:
" rodzina  grupa oparta na stosunkach pokrewieństwa,
" grupa zabawowa (grupa rówieśnicza)  grupa oparta na stosunkach przyjaz
ni
" grupa sÄ…siedzka  grupa oparta na stosunkach sÄ…siedzkich.
W grupach pierwotnych dominują więzi oparte na relacjach osobowych, w odróżnieniu od grup
wtórnych, w których więzi miedzy jednostkami opierają się na stosunkach rzeczowych.
Przynależność do nich pozwala na zaspokajanie podstawowych potrzeb emocjonalnych.
Grupa wtórna, typ grupy społecznej przeciwstawny wobec grupy pierwotnej. Charakteryzuje się
względnie małą trwałością i wielością członków. Grupy wtórne tworzone są dla osiągnięcia
określonego celu, charakteryzują się formalnym i rzeczowym typem więzi, przy czym komunikacja
między członkami grupy ma charakter nieosobowy (np. partie polityczne). Często grupy wtórne
rozwiązywane są po zrealizowaniu określonego celu, do którego zostały powołane. Grupy tego typu
przeważają w społeczeństwie przemysłowym i poprzemysłowym.
Grupy pierwotne i grupy wtórne. Pierwsze z nich stanowią szczególną odmianę grup małych.
Liczba ich członków jest niewielka, kontakty mają charakter bezpośredni. Grupy te cechuje silna
więz
osobista, niewyspecjalizowane funkcje, względna intymność i trwałość. Zalicza się do nich
przede wszystkim rodzinę, grupę sąsiedzką (powstającą w wyniku przekształceń kręgów
sąsiedzkich), grupę rówieśniczą. Nie ma w nich zazwyczaj więzi formalnej, członkowie są silnie
zaangażowani emocjonalnie w sprawy grupy, solidarni, występuje w nich wysoki poziom
identyfikacji członków z grupą.
Grupy wtórne to reguły grupy zorganizowane dla realizacji określonego celu, liczące zazwyczaj
więcej członków. Przeważają w nich styczności rzeczowe (związane z realizowanym celem) i
najczęściej  pośrednie. Niektóre grupy wtórne, mogą mieć nieliczny skład osobowy (np. komitety
organizacyjne, komitety rodzicielskie). Cechą charakterystyczną społeczeństw współczesnych jest
wzrastająca liczba grup wtórnych. Jest to spowodowane postępującym podziałem pracy, wzrostem
zainteresowań i potrzeb ludzi, specjalizacją życia społecznego.
9. WSPÓLNOTA I STOWARZYSZENIE  ANALIZA PORÓWAWCZA
Stowarzyszenie - organizacja społeczna (zrzeszenie) powoływana przez grupę osób mających
wspólne cele lub zainteresowania. Specjalnymi odmianami stowarzyszeń, oddzielnie
skodyfikowanymi i majÄ…cymi specjalne cele, sÄ… w Polsce partie polityczne, komitety wyborcze,
związki wyznaniowe, organizacje pracodawców, związki zawodowe, cechy rzemieślnicze.
Cechą wspólną wszystkich tych organizacji jest działalność niezarobkowa.
Wspólnota  typ zbiorowości oparty na silnych, emocjonalnych więziach, nieformalnej
strukturze, dominujący przede wszystkim w społeczeństwach pierwotnych.
W ujÄ™ciu Ferdinanda Tönniesa wspólnota (Gemeinschaft) jest przeciwstawnym typem zbiorowoÅ›ci
wobec zrzeszenia (Gesellschaft) i charakteryzuje się tym, że więzi wytwarzane są w oparciu o
pokrewieństwo lub braterstwo, kontrola społeczna sprawowana jest dzięki tradycji, natomiast
podstawą gospodarki we wspólnotach jest własność zbiorowa.
Według dynamicznej teorii wspólnoty, jest to ekskluzywna zbiorowość ludzka, którą łączy jakaś
trwała więz
duchowa. Zbiorowość, w której dla każdego jej członka suma jego więzi "do
wewnątrz" przewyższa sumę więzi "na zewnątrz". Cechami charakterystycznymi dla wspólnoty są
wówczas:
" trwałość - nieprzypadkowość, nieprzelotność;
" duchowość - coś co przekracza sferę interesowności (przeciwnie do stowarzyszenia);
" ekskluzywność - podział na swoich i obcych (ojkofilia i ksenofobia), gdzie przynależność do
wspólnoty jest samoistna (np. narodziny) i dożywotnia;
" tradycja - rozciągłość w czasie: pamięć o zmarłych, troska o żywych, jak i nienarodzonych,
dążenie do przetrwania. Intensywnosć troski o wychowanie jest wyrazem żywotności
wspólnoty;
" bezwarunkowość przynależności - możemy należeć tylko do jednej wspólnoty duchowej
danego poziomu. Jeżeli wydaje się, że jestesmy członkami dwóch, lub więcej wspólnot (na
przykład mniejszości narodowe), o tym do której należymy dowiadujemy się w przypadku
konfliktu (np. wojny).
Cechy wspólnot posiadają: grupy etniczne, rodziny, społeczności lokalne.
10. POZIOMY INTEGRACJI SPOA
ECZNEJ
Integracja społeczna jest terminem używanym w socjologii i innych naukach społecznych.
Ogólnie oznacza proces włączania (się) do zasadniczej części społeczeństwa różnorodnych, zwykle
mniejszościowych grup społecznych takich, jak mniejszości narodowe, uchodz
cy, emigranci i
repatrianci, itp., i w konsekwencji uzyskanie możliwości, praw i usług dotychczas dostępnych tylko
dla większości. Jest to jednocześnie zjawisko pełne sprzeczności, gdyż wymaga akceptacji obu
stron, co nie jest sprawą oczywistą, gdyż może oznaczać konieczność wyrzeczenia się przez jedna
lub obie strony pełni lub części swojej tożsamości rozumianej jako role społeczne, wartości,
normy, zwyczaje, tradycja, prawo, światopogląd, nawet język.
Wyróżnia cztery typy integracji społecznej:
1) Integracja kulturowa. Polega ona na zgodności zachowań jednostek z wzorami
kulturowymi. W każdym zakładzie pracownicy pochodzą z różnych środowisk z których
każde ma inne normy i wartości kulturowe. Aby dokonała się integracja pracownicy muszą
uzgodnić swoje zachowania, przyjmując wspólne normy kulturowe. Proces nabywania przez
członków zespołu pracowniczego w trakcie wykonywania pracy umiejętności względnie
zgodnego wartościowania jest więc procesem scalania integracji wokół uznanych wartości,
a równocześnie kształtowania poczucia podobieństwa i wspólnoty.
2) Integracja normatywna. Polega ona na zgodności zachowań jednostek z normami
wytworzonymi przez grupy społeczne w organizacji. Są to specyficzne normy i wymagane
wzorce zachowań narzucane jednostkom przez grupę lub organizację rozumianą jako system
społeczny. Normy te mogą być formalne lub nieformalne.
3) Integracja funkcjonalna. Polega ona na zgodności zachowań jednostki z jej rolą
organizacyjną oraz rolami innych uczestników organizacji. Zadania zawodowe powierzone
poszczególnym pracownikom zgodnie z ich kwalifikacjami, zainteresowaniami i
predyspozycjami sprawiają, że konieczne staje się uzgodnienie działań i zrozumienie
znaczenia własnego wkładu w powodzenie całości społecznej. Integracja funkcjonalna
uświadamia pracownikom ich wzajemną współzależność w procesie pracy.
4) Integracja komunikatywna. Polega ona na uzgodnieniu znaczeń nadawanych informacjom
w danym systemie społecznym. Każda informacja jest społecznie definiowana, jeśli te
definicje są uzgodnione w organizacji, to również reakcje na te informacje są podobne.
Ludzie rozumiejÄ… siÄ™ nawzajem.
Podział integracji według W. Lendeckera:
integracja normatywna  stan i stopień, w jakim systemy wartości wyznawane przez
członków grupy i ich zachowania są zgodne z systemami obowiązującymi w danej grupie;
obejmuje dwie płaszczyzny integracji dotyczące sfery kultury, systemu wartości i norm:
- integracja kulturalna  oznacza stan zgodności (lub jej brak) między standardami 
wzorami kulturowymi (np. w zakresie wzorów konsumpcji, spędzania czasu, stylu
życia) w danej grupie czy społeczeństwie a wzorami alternatywnymi, uznawanymi
przez pewne odłamy danego społeczeństwa;
- integracja normatywna  oznacza stopień zgodności wartości i norm, którymi kierują
się członkowie grupy, z normami i wartościami akceptowanymi w danej grupie;
integracja funkcjonalna  stan i stopień zgodności ról społecznych pełnionych przez
członków grupy oraz funkcji i zadań wykonywanych przez instytucje grupowe z rolami i
funkcjami im przypisywanymi:
- integracja komunikacyjna  oznacza rodzaje i stopień intensywności stosunków i
kontaktów społecznych między członkami danej społeczności;
- integracja funkcjonalna  wyraża się w stopniu rozwiniętej zależności między
jednostkami w zakresie wzajemnej wymiany świadczeń i usług, wynikającej z
podziału pracy.
11. CZYNNIKI DEZINTEGRACJI NORMATYWNEJ
brak informacji i łączności  sprawia, że pewne odłamy członków danej grupy społecznej
znajdują się w pełnej lub częściowej izolacji, członkowie ci nie znają norm, wzorów
postępowania, uznawanych w danej społeczności za obowiązujące;
nadmierna ruchliwość członków w danej grupie powoduje, że nie są oni w stanie
adaptować się do uznawanych za obowiązujące wzorów i norm;
heterogeniczność i złożoność grupy  im bardziej wzrasta heterogeniczność
(niejednorodność, zróżnicowanie) i złożoność grupy, tym bardziej wzrasta dezintegracja (np.
niejednorodność w zakresie przynależności etnicznej i rasowej, wykształcenia, etc.), w
grupach takich trudniej osiągnąć unifikację zachowań oraz zgodność norm i wartości;
konflikt ról  kolizja ról, w jakiej znajduje się jednostka, kiedy nie jest w stanie wypełnić
wszystkich ról.
CZYNNIKI DEZINTEGRACJI NORMATYWNEJ
1. Podstawowym problemem dotyczącym braku zwartości a co za tym idzie brakiem
skutecznego funkcjonowania grupy jest brak informacji i łączności (komunikacji) między
członkami grupy lub członkami a instytucjami. Brak komunikacji izoluje członków danej
grupy. Przez to nie poznają oni norm i wartości obowiązujących w danej grupie. Dzisiaj
środki przekazu likwidują dystanse przestrzenne ale zjawisko izolacji społecznej ukazuje się
w miastach, gdzie tworzą się środowiska wielkomiejskie. Sytuacja taka jawi się również w
dużych zakładach pracy gdzie informacje nie docierają do pracowników na niższych
szczeblach.
2. Ruchliwość społeczna. Sprzyja ona dezintegracji normatywnej. Aniel zbadał, że jeśli
występowała duża ruchliwość społeczna w danym mieście wówczas wzrastał wskaz
nik
przestępczości. Wynika to z niedostosowania się członków danej grupy do c grupnorm i
wartości uznawanych w niej lub w społeczeństwie. Członkowie nie angażuja się w życie
grupowe ponieważ wiedzą, że nie pozostaną w niej zbyt długo i wówczas skłonni SA do
dewiacji. Awanse i degradacja sprzyjały zachowaniom patologicznym.
3. Heterogoniczność i złożoność grupy. Gdy między członkami grupy wzrasta zróżnicowanie
oraz złożoność, wówczas wzrasta dezintegracja norm. grupy.
Aniel zbadał, ze gdy w danej zbiorowości terytorialnej wzrastał poziom wydatków na cele
społeczne, wówczas niższy był wskaz
nik przestępczości. W grupach niejednorodnych
niejednorodnych i złożonych instytucje nie mają możliwości wpłynąć na zachowania
jednostek. W takich grupach tworzą się subkultury. Występuje różnorodność
światopoglądowa i kulturalna. W takiej sytuacji int. normatywna może mieć miejsce tylko
wtedy gdy będą zachodzić kompromisy i konformizm.
4. Kolejnym czynnikiem dezintegracji norm. jest konflikt ról. Ludzie z danym statusem
zachowuja się tak w stosunku do innych aby spełnić ich oczekiwania będących w jakiejś
relacji do danego statusu. Grupa społ. Na ogół jest złożona i zróżnicowana, każdy członek
tej grupy ma różne oczekiwania przez co status społeczny rodzi zestaw ról a nie jedna rolę.
Np. rodzina: kobieta w rodzinie pełni role matki, zony, synowej, córki, często uczennicy,
pracownicy. Każda z tych osób ma inne oczekiwania wobec tej kobiety. Rola nie jest więc
jakimś schematem ale jest kreowana, tworzona przez interakcję z osobami, do których
kieruje się swoje działania.
12. NARÓD  RÓŻNE SPOSOBY DEFINIOWANIA
Naród jest to powstała w wyniku procesów historycznych wspólnota ludzi, którzy obiektywnie w
swojej świadomości uznają dany język za ojczysty, dane terytorium za ziemię ojczystą, są
przekonani o swoim wspólnym pochodzeniu, tworzą własną kulturę i dążą do wytworzenia własnej
organizacji politycznej  państwa.
IstniejÄ… trzy koncepcje narodu:
1. Naturalistyczna. Twór społeczny ukształtowany przez środowisko geograficzne. jest to
echo deterministycznych teorii, że środowisko geograficzne kształtuje cechy członków
społeczeństwa. Odrzucone przez naukę.
2. Politologiczna. Naród jest wspólnotą polityczną. Wspólnoty plemienne w miarę wzrostu
tworzyły instytucje państwowe, które obejmowały coraz więcej grup plemiennych.
Wytwarza się poczucie wspólnoty.
3. Kulturowa. Kultura formuje naród. Społeczności, które tworzą kulturę i której
członkowie uczestniczą w jej tworzeniu.
Można wyodrębnić trzy podstawowe spodoby definiowania narodu. Zwykło się te podejścia
określać jako
 pierwotne
 modernistyczne
 symbolistyczne
Zwolennicy pierwszego (pierwotnego) widzą naród jako byt naturalny, pozaczasową zbiorowość,
która posiada jedną bądz
kilka wspólnych cech, takich jak pochodzenie, rasa, język, religia i
terytorium. Cechy te, a więc i same narody, musiały zawsze - w opinii zwolenników tego podejścia
 istnieć. Naród dlatego też jest rzeczywistością istniejącą wcześniej niż nowożytne państwo
narodowe, i całkiem od niego odrębną.
Moderniści utrzymują natomiast, że narody są konsekwencją przede wszystkim europejskiej
rewolucji przemysłowej. Ich powstanie jest ściśle związane z rozwojem kapitalizmu, technologii,
biurokracji i - co najważniejsze - z narodzinami nowożytnego państwa narodowego. Naród z kolei
podtrzymywał tworzenie nowożytnego państwa i dostarczał mu legitymacji podczas jego
konsolidacji. Uzasadnieniem państwa stało się reprezentowanie ludu. Idea państwa narodowego
oznacza, że wszystkie państwa mogą i - w rzeczywistości - reprezentują lud.
Zwolennicy zaś symbolistycznej koncepcji wprawdzie uznają ciągłość między przeszłością a
epoką nowożytną, lecz podkreślają znaczenie zmian w definiowaniu narodu w czasach
nowożytności. Dostrzegając też centralną rolę mitów, pamięci, wartości i symboli w świadomym
tworzeniu odgórnie tożsamości narodowej, i zwracają uwagę na możliwości ich upowszechniania
dopiero wraz z pojawieniem siÄ™ odpowiednich technologii i instytucji.
Wspólne dla drugiego i trzeciego podejścia jest znaczenie przypisywane elementom subiektywnym,
w odróżnieniu od obiektywnych. Warunkiem koniecznym, choć niewystarczającym, jest
świadomość, iż jest się częścią określonego narodu. Naczelne znaczenie dla tożsamości narodowej
ma więc właśnie składnik subiektywny i symboliczny.
13. EKONOMICZNE UJ
CIE KLAS SPOA
ECZNYCH WG KAROLA MARKSA
Marks definiuje klasę społeczną jako pojęcie socjologiczno-ekonomiczne. W tym ujęciu mamy u
Marksa strukturę dualistyczną - dwie klasy antagonistyczne, których konflikt jest motorem dziejów.
W społeczeństwie kapitalistycznym klasy te to właściciele środków produkcji - burżuazja oraz
robotnicy - proletariat. Zgodnie z najpopularniejszą definicją Lenina klasy w ujęciu socjologiczno-
ekonomicznym wyróżniają się:
" miejscem w historycznie ukształtowanym sposobie produkcji;
" określonym stosunkiem do środków produkcji (w kategoriach posiadają/nieposiadają);
" rolą i miejscem w społecznej organizacji sposobu produkcji;
" sposobem uczestnictwa w podziale dochodu.
Klasa społeczna w rozumieniu socjologiczno-ekonomicznym była dla Marksa nie tylko kategorią
analityczną, lecz miała lub mogła mieć (w różnych jego pismach inaczej problem jest ujmowany)
znamiona wspólnoty. W tym względzie Marks ujmował je w dwóch typach: klasa w sobie i klasa
dla siebie. W ujęciu marksowskim podział społeczeństwa ogranicza się do dwóch klas rozumianych
socjologiczno-ekonomicznie: proletariatu i burżuazji, między którymi zachodzi immanentny
konflikt, ponieważ tylko burżuazja jest klasą posiadającą środki produkcji, natomiast proletariat jest
klasą wyzyskiwaną (zob. walka klas). Dzięki postrzeganiu wzajemnym swojego położenia przez
proletariuszy rodzi się świadomość klasowa, a wraz z nią antagonizm wobec burżuazji.
Marks uważał, że poprzez uświadomienie własnego położenia ekonomicznego członkowie klas
społecznych podlegają procesowi grupotwórczemu, poprzez co z klasy w sobie wytwarza się klasa
dla siebie. Według niego proces ten w wyniku eksploatacji robotników w systemie kapitalistycznym
miałby dotyczyć przede wszystkim proletariatu. Natomiast rozwój organizacji robotniczych, w tym
związków zawodowych oraz partii komunistycznych, miał doprowadzić do utworzenia
społeczeństw socjalistycznych, a w przyszłości komunistycznych, które byłyby społeczeństwami
bezklasowymi.
14. MAXA WEBERA KONCEPCJA KLAS, WARSTW I STANÓW
Klasa w rozumieniu Maxa Webera
Podział na klasy występuje tylko w jednym z trzech wymiarów zróżnicowania społecznego, to jest
ekonomicznym. Klasa określa rodzaj szans na rynku. Klasy nie są zbiorowościami wytwarzającymi
poczucie wspólnoty.
M. Weber stał na stanowisku realnego istnienia klas społecznych, związanych z ukształtowaniem
siÄ™ w XIX w. w krajach europejskich ustroju kapitalistycznego, charakteryzujÄ…cego industrialna
produkcją, wolnym rynkiem i gospodarką towarowo-pieniężną . Klasy społeczne nazywane z jednej
strony proletariatem, robotnikami a z drugiej strony kapitalistami, przedsiębiorcami.
Klasy społeczne to zespoły osób o różnych szansach życiowych czyli różnych możliwościach
otrzymywania towarów i usług na rynku i co za tym idzie doświadczeń życiowych, które zależą od
wyobrażeń rynkowych. Klasy społeczne to zespoły osób o wspólnych interesach ekonomicznych,
związanych z posiadaniem dóbr lub zarobkowaniem w warunkach istnienia rynku towarowego i
pieniężnego.
Klasy społeczne to kategorie ludności różniące się sytuacją ekonomiczną na rynku
kapitalistycznym, na którym panuje współzawodnictwo i konkurencja. Różnice w położeniu
rynkowym polegają na sprzedaży przez jednych swej siły roboczej  praca, stanowią oni klasy
zarabiające , w przeciwieństwie do klas posiadaczy, którzy zbywają swe towary na rynku i są
nabywcami pracy. Klasy są ugrupowaniami ludzi o jednakowym położeniu rynkowym, które
determinuje szanse życiowe poszczególnych klas.
Zarówno posiadacze dóbr i usług, jak i sprzedający swą pracę są wew. zróżnicowani: pierwsi ze
względu na rodzaj produkcji, rodzaje oferowanych usług na rynek, rodzaj przedsiębiorstw oraz
względu na wielkość posiadanych przedsiębiorstw np. robotnicy oferujący swą pracę pod względem
wieku, kwalifikacji, doświadczenia, rodzaju i stopnia specjalizacji.
Cecha decydującą o klasowości jest to, że rodzaj szans na rynku jest decydującym momentem który
określa wspólne warunki dla losów jednostki.
M. Weber uznawał również istnienie współzawodnictwa, antagonizmów czy nawet walk
klasowych, wojen o ceny, wojen o wysokość płac, wszystkie te konflikty maja charakter
ekonomiczny, dotyczą spraw gospodarczych. Walka klas odbywa się jedynie w sferze działalności
gospodarczej i w sferze kształtowania się cen i płac.
Warstwy społeczne w ujęciu M. Webera
Warstwy społeczne określa jako:
Zbiory ludzi , którzy zajmują pozycje cieszące się określonym poziomem prestiżu- honoru.
Zbiory ludzi charakteryzujących się specyficznym stylem życia, tj .sposobami, zakresem i formą
uczestnictwa w konsumpcji dóbr materialnych i kulturalnych.
Zbiory ludzi wyodrębniające się od siebie określonymi dystansami społecznymi czyli zakresami
styczności, stosunków, w jakie mogą ze sobą wchodzić, a jakie godzą w prestiż danej warstwy.
Warstwy społeczne są tworami połączonymi pewną więzią wew. I poczuciem wspólnej
przynależności, maja w luz
ny sposób zarysowaną zasadę odrębności, która znajduje wyraz w
przybieraniu postaw wyższości lub niższości we wzajemnych oddziaływaniach między członkami
warstw.
SFERY ZRÓŻNICOWANIA SPOA
ECZNEGO WG MAXA WEBERA:
- Sfera ekonomiczna (klasa)  pozycję ekonomiczną należy rozważać jako continuum od
pozycji wysokiej do niskiej.
- Sfera społeczna (status)  ludzie cieszą się różnym prestiżem i szacunkiem społecznym.
Duchowieństwo ma duży prestiż, ale zazwyczaj nie mam majątku, który pozwalałby na
umieszczenie go wysoko w skali ekonomicznej czy klasowej. Popularni artyści są często
szanowani i maja duży prestiż, ale nie przekłada się to na jakąkolwiek realną władzę
politycznÄ….
- Sfera polityczna (partia)  władza może, ale nie musi zależeć od podstawy ekonomicznej.
Jednostki osiągają wysokie pozycje na szczeblach władzy, nie mając za sobą żadnego
zaplecza ekonomicznego w postaci osobistego majÄ…tku.
15. FUNKCJONALNA TEORIA SYTRATYFIKACJI (K.DAVIS, W.E. MOORE)
Jej prekursorami byli K. Davis i W. Moore. Głosiła ona, że nierówność społeczna jest zjawiskiem
odwiecznym, nieusuwalnym a co więcej niezbędnym dla istnienia i funkcjonowania społeczeństw
ludzkich.
Davis i Moore uważali, że:
1. Różne zawody mają różną doniosłość funkcjonalną, tzn., w różnym stopniu zaspokajają
wymogi funkcjonalne społeczeństwa, inaczej mówiąc, jedne zawody są ważniejsze od
innych (lekarze są ważniejsi od pielęgniarek, burmistrzowie od śmieciarzy itd.)
2. Różne zawody wymagają większych lub mniejszych zdolności, talentów, wrodzonych
predyspozycji a ponadto dłuższego lub krótszego kształcenia lub treningu dającego
niezbędne umiejętności i kompetencje. Krótko mówiąc, różne zawody wymagają różnych
kwalifikacji i różnego nakładu pracy.
3. Kształcenie i trening wymaga poniesienia kosztów i wyrzeczeń i aby skłonić społeczeństwo
do podejmowania tego trudu należy je odpowiednio motywować np. poprzez lepsze zarobki,
większą pulę władzy czy większy prestiż.
KRYTYKA:
Aby funkcjonalna teoria stratyfikacji mogła się sprawdzić wszyscy musieliby mieć zapewniony
równy start. Wątpliwa jest tutaj doniosłość funkcjonalna różnych zawodów i brak racjonalności
wyboru.
16. POJ
CIE KLASY ÅšREDNIEJ
Klasa średnia  w stratyfikacji społeczeństwa klasa społeczna znajdująca się pomiędzy klasą
wyższą i klasą niższą.
W XIX wieku do klasy średniej przynależeli drobni przedsiębiorcy oraz coraz częściej urzędnicy,
czyli te kategorie społeczne, które nie miały miejsca w dwubiegunowym podziale społeczeństwa na
proletariat i burżuazję zaproponowanym przez Karola Marksa.
W obecnym rozumieniu tego pojęcia do klasy średniej włącza się przede wszystkim kategorie
społeczno-zawodowe, charakteryzujące się względną samodzielnością, osoby pracujące we
własnych firmach lub mających pracę umysłową oraz pewnym poziomem dobrobytu, nie będące
jednakże ani posiadaczami dużych majątków ani nie legitymujących się arystokratycznym
pochodzeniem (głównie w Wielkiej Brytanii). Do klasy średniej należą przede wszystkim osoby o
wyższym wykształceniu oraz o wyższych kompetencjach kulturowych niż klasa robotnicza
(niższa).
W ujęciu Lloyda Warnera klasa średnia podzielona została na klasę niższą i klasę wyższą. W
póz
niejszych koncepcjach zakładających podział społeczeństwa na 9 klas, wyróżnione są podklasy
klasy średniej:
" klasa średnia wyższa (upper middle class)
" klasa średnia właściwa (middle middle class)
" klasa średnia niższa (lower middle class)
W społeczeństwach nowoczesnych, a szczególnie w ponowoczesnych klasa średnia stanowi
większość populacji. Obecnie klasę średnią zasilają coraz bardziej tzw. wired workers, czyli osoby
zajmujące się wytwarzaniem i przetwarzaniem informacji, jak również menedżerowie średniego
szczebla czy pracownicy administracji.
Klasa średnia nie ma ostrych granic i ciągle jest redefiniowana przez socjologów czy ekonomistów
17. POJ
CIE RODZINY  DEFINICJA, REALIZOWANE FUNKCJE
Rodzina jest podstawową grupą społeczną, ponieważ jest historycznie najstarszą formą życia
społecznego, występującą od najdawniejszych dziejów ludzkich, bez względu na różne jej odmiany
i kulturowe uwarunkowania. Jest podstawą istnienia społeczeństwa. To grupa połączona stosunkiem
małżeńskim i stosunkiem rodzice-dzieci.
Rodzina jako grupa społeczna
Związek intymnego, wzajemnego uczucia, współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w
którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych relacji i interakcji.
W tym ujęciu rodzina pełni funkcje osobowe:
" małżeńską lub partnerską - bycie żoną lub mężem, partnerem lub partnerką,
" rodzicielskÄ… - bycie ojcem lub matkÄ…,
" braterskÄ… - bycie siostrÄ… lub bratem.
Rodzina jako instytucja społeczna
Grupa określona przez stosunki seksualne, odpowiednio unormowane i trwałe, tak by mogła
zapewnić odnawianie się sfery reprodukcji. Funkcje instytucjonalne rodziny:
Kryterium klasyfikacji
Rodzinę gdzie dwójka partnerów wychowuje potomstwo określa się jako nuklearną (w genealogii
to rodzina mała), gdy jedno z partnerów zamieszkuje także z rodzicami, to jest to rodzina
wielopokoleniowa. Jednak tak naprawdę granic rodziny nie da się jednoznacznie określić, choć da
się stopniować pokrewieństwo lub powinowactwo. Ogół osób, o których wiadomo, że są
spokrewnione lub spowinowacone chociażby w linii bocznej, w genealogii również nazywa się
rodziną (dla odróżnienia od rodziny małej nazywa ją się rodziną wielką). Rodzinę również stanowi
samotny rodzic z wychowywanym własnym lub adoptowanym potomstwem stanowiący rodzinę
niepełną jak i dwie osoby tworzące związek małżeński lub inny w tym także nieformalny
konkubinat. Sam fakt zamieszkania razem może klasyfikować pewną grupę ludzi jako rodzinę.
Społeczne funkcje rodziny
Funkcje:
- materialno - ekonomiczna - zaspokajanie materialnych potrzeb rodziny
- opiekuńczo - zabezpieczająca - polega na materialnym i fizycznym zabezpieczeniu członków
rodziny w niezbędne do życia środki
- prokreacyjna - jest formą zaspokajania emocjonalno - rodzicielskich potrzeb współmałżonków
- seksualna - jest społecznie powszechnie akceptowaną formą współżycia płciowego
- kontrolna - przejawia się w sprawowaniu wzajemnej kontroli członków rodziny
- socjalizacyjna - przygotowuje dzieci do samodzielnego pełnienia podstawowych ról społecznych
- rekreacyjno - towarzyska - dom rodzinny jest miejscem wypoczynku i nawiązywania kontaktów
towarzyskich
18. POJ
CIE ZMIANY SPOA
ECZNEJ
Zmiana społeczna to termin odnoszący się do szeroko rozumianej przemiany instytucji, norm,
kultury, czy też struktury społecznej.
Jest to różnica pomiędzy stanem systemu społecznego w pewnej chwili a jego stanem po upływie
określonego czasu. Zachodzi ona wtedy, gdy w pewnym systemie, organizacji lub grupie społecznej
powstają nowe elementy lub zanikają elementy dotychczas występujące.
Zmiana społeczna prowadząca do wzbogacenia i zróżnicowania elementów składowych systemu
nazywana jest rozwojem społecznym.
Podział paradygmatów w naukach społecznych w popularnej typologii Garetha Morgana i Gibsona
Burrella z 1979 (Sociological paradigms and organizational analysis) opierał się z jednej strony na
dychotomii podejść, w których rzeczywistość społeczna ma charakter obiektywny lub subiektywny,
a z drugiej strony na dychotomii przekonań, że świat społeczny ulega ciągłej przemianie lub jest
stale taki sam.
Podobnego podziału dokonał już w pierwszej połowie XIX wieku twórca terminu "socjologia" -
August Comte. Wyróżnił on dwa główne spojrzenia na rzeczywistość społeczną: statykę i
dynamikę. To właśnie dynamika społeczna miała być dziedziną opisującą zmiany dokonujące się w
społeczeństwie.