DSC03528 (4)

Wobec takiego stanu rzeczy z inicjatywy i pod kierownictwem W. Fili-powiaka przystąpiono w 1961 r. do nowych, szerokopłaszczyznowych badań wykopaliskowych. W latach 1961—1967 przeprowadzono prace skoncentrowane zasadniczo w dwóch wielkich wykopach (ryc. 1).

arów.

Wykop I założony w północno-zachodniej części stanowiska był eksplorowany w latach 1961—1963. Posiadał on 110 m długości i 2,5—7,5 m szerokości. Objęto nim część majdanu, umocnienia obronne i fosę. Intensywniejsze ślady osadnicze występowały tylko na małej przestrzeni w obniżeniu majdanu przy wale. Wyeksplorowano 15 zasadniczych warstw kulturowych i osadniczych. Interesujące nas tu pozostałości pracowni grzebienniczej wystąpiły w warstwach III i V.

Wykop II był usytuowany prostopadle do wykopu I na łagodnym skłonie wzgórza schodzącym ku łąkom nad Dziwną. Miał on 85 m długości i 2,5—15 m szerokości. Przebadano w nim 5 warstw osadniczych. W poszczególnych poziomach odkrywano pozostałości budowli mieszkalnych i produkcyjnych, paleniska, jamy magazynowe i produkcyjne. Z nawarstwień osadniczych zebrano — nie licząc ceramiki, kości zwierzęcych i zabytków będących przedmiotem niniejszego opracowania — przeszło 10 000 zabytków specjalnych, szczególnie żelaznych. Między innymi odkryto imponujące wielkością pozostałości pracowni grzebienniczej. Wystąpiły one na arach 214—215 w trzech kolejnych warstwach II—IV.

Ponieważ w omówionych badaniach na Srebrnym Wzgórzu wystąpiły ślady dwóch pracowni przeto dla jasności dalszych rozważań oznaczymy je kolejnymi numerami. Z powodu chronologii nawarstwień proponujemy pracownię z wykopu II oznaczyć nr 1 a z wykopu I — nr 2.

Nie omawiamy tu kryteriów, według których opisywane niżej zespoły uznaliśmy za pracownie grzebiennicze typu rzemieślniczego, gdyż są one zgodne z ogłoszonymi przez nas w osobnym artykule.⁶

PRACOWNIA Nr 1

Pracownia oznaczona przez nas nr 1 znajdowała się w wykopie II na pograniczu arów 214/215 (ryc. 1). Biorąc pod uwagę Srebrne Wzgórze jako stanowisko osadnicze, pracownia znajdowała się na jego peryferiach. Ta część stanowiska cechowała się stosunkowo luźną zabudową. Pierwsze wyraźne ślady pozostałości pracowni grzebienniczej na arach 214 i 215 wystąpiły w warstwie IV. Pracownia trwała nadal w warstwach III i II ą wzrost ilości odpadków i półwytworów świadczy o jej stałym dynamicznym rozwoju (tabl. 1). Ponieważ sytuacja pracowni w każdej z wymienionych warstw różniła się znacznie, zachodzi potrzeba opisania poszczególnych zespołów.

® Zob. E. Cnotliwy, Niektóre problemy badań nad wczesnośredniowiecznym ro-gownictwem polskim, „Archeologia Polska”, t. XV, zesz. 2, str. 409 i n

211