DSC03550 (4)

iwhniki obróbki, Najczęściej łupano klocki na cztery czy Ac i (dotyczy to uwłaszcza okazów •> większych średnicach), i7<idxioj im potowy. Po od** dzieleniu kompakty pozostawały fragmenty posiadające przekroje w kształcą- tiójkątnym lub prostokątnym. Z. liilciei<»wna nazywa Je odpowiednio ćwierć- i pólklockanti.** Nieco rzadziej odłupywano kompakty trzema, czterema i więcej cięciami bez tupania na czyści, wtedy to co pozostawało g klocka miało w przekroju kształt trójkątny (ale o innym układzie szczątków kompakty, która pozostawała tylko na rogach a nie Jak w przypadku ..ćwierćklocków" z jednego boku), kwadratowy lub włeloboczny. Wszystkie rodzaje tak uformowanych resztek klocków zachowały sly we wszystkich pracowniach na Srebrnym Wzgórzu (por. labl. 1).

Długości klocków były z grubsza dostosowane* do szerokości przyszłych grzebieni, zawsze jednak dłuższe. Wymiary klocków wynosiły 2,5—4,5 ent i nieco więcej. Olbrzymia większość mierzyła jednak 3—4 cm. Zaobserwowano, że w pracowni nr 2 wyraźnie przeważały klocki posiadające 3,3- -- -3,5 cm długości co stanowiło 43—45% ogólnej ilości, natomiast w pracowni nr 1 30 -33% klocków mierzyło 3,5—3.0 cm. Jeżeli zważyć, że w obydwu pracowniach produkowano grzebienie o podobnych szerokościach. to należy stwierdzić, iż w pracowni nr 2 surowcem dysponowano oszczędniej niż w pracowni nr 1. Zestawienie ilościowe w ramach poszczególnych wymiarów klocków znajduje się w tablicy 12.

Na koniec warto dodać, że na wielu klockach zachowały się szparki, od piłek posiadające szerokości od 0,07 do 0,21 cm. Stwierdzono, że najczęściej używano piłki dające szparki o szerokości 0,1 cm (ni 14 razy)

J 0.14 cm (cztery razy), pozostałe wymiary najwyżej po dwa razy. Zestawienie to świadczy o przewadze narzędzi znormalizowanych, przystosowanych do wykonywania określonych czynności.

i

17. Wiórki z ko\a i perełkami

Są to odpady powstałe w większości przy obróbce zewnętrznych części oddzielonych od klocków płytek przeznaczonych na płytki zębate. Powstawały one przy pracy toporem, strugiem, dłutem i nożem. Charakterystyczną cechą jest nieznaczne wygięcie oraz obecność kory wraz z perełkami pokrywający mi powierzchnie poroży (ryc. 32). Wiórki tego rodzaju powstawały w pierwszym etapie obróbki płytek. Ich obecność stwierdzono w obydwu pracowniach (por. labl. 1).

IB. Cienkie krótkie wiórki

Jedną •/ najliczniejszych grup odpadów produkcyjnych są cienkie (do 2 mm) wiórki kompakty i apongioay powstałe przy struganiu nożem, stru-

" Z Hllcjrrówns, op. clt., sir. 53--54.

2*5

I mgmenty i cnie klocki t porowa

|>lngo4ci Klocków w cm

rmcowuiu nr 1			Pracownia nr 2
	wami wy		wnratwy		ka/aiii
IV	III	II	v	iii
ji/Uik	*/luk	Kztuk	ftztuk	Ml uk
		I	1	3	7
1	2	1		|
	4	J		II	16
t	ł	6	1	30	41
3	13	13	2	33	66
4	22	23	_JL_	33	9|
3	26	37	13	90	173
9	32	42	17	117	237
21	44	71	54	276	466
37	67	92	47	230	493
30	79	96	39	304	368
31	79	80	42	178	411
31	70	87	27	204	429
26	66	96	17	116	321
26	57	76	12	133	307
22	36	70	12	67	227
14	39	38	?	22	141
14	32	46	3	23	120
13	20	30	8	11	104
13	19	37	6	6	83
3	21	23	2	12	76
32	33	101	2		1 171
| 344	803	1 1119	i.. »ir	| 1930	| 4333

2.6

2.7

2.8

2,0

3.0

3.1

3.2

3.3

3.4 3,3

3.6

3.7

3.8

3.9

4.0

4.1

4.2

4.3

4.4

4.5

ponad 4.3 R«/env giem a mo/o i toporem płytek porożu. Cechu charakterystyczną tych wiórków si| niewielkie rozmiary, wygięcie a niekiedy prawie zwinięcie w rurkę (ryc. 33). Odpady te mogły powstać tylko przy obróbce zmiękczonego surowca.

Ilości zachowane w poszczególnych pracowniach (tabl. I) nie su pełne, ponieważ duża część wiórków, szczególnie najcieńsze\ uległa rozlasowaniu w glebie,

19. K r ó t k 1 e O d ł u p k i

Tym mianem określamy nieregularne, krótkie odłupki, najczęściej spongłosy, rzadziej kompakty powstałe głównie przy obróbce toporem lub strugiem płytek odłupanych od klocków. Miały ono różne, nieregularne grubości l długości dochodzące do 5 cm (przeważnie 2—3 cm).

2 5f