DSC03908 resize

PROBLEMY KULTURY ŁUŻYCKIEJ NA POMORZU - SŁUPSK 1999

Jan Dąbrowski

ROZWÓJ STOSUNKÓW KULTUROWYCH NA POMORZU W EPOCE BRĄZU

Próbi*jąc zarysować zjawiska kulturowe, kształtujące sytuację na Pomorzu podczas tysiąca lat epoki brązu zdaję sobie oczywiście sprawę z tego, iż pełna charakterystyka tego procesu nie jest jeszcze możliwa. Na przeszkodzie stoi tu brak źródeł (zwłaszcza dotkliwy dla wcześniejszych faz tej epoki), opracowań wielu zagadnień szczegółowych, a także teoretyczne słabości naszej dyscypliny. Wydaje się jednak, że rozwój badań nad omawianym obszarem, jak i nad innymi regionami nadbałtyckimi, umożliwia już obserwowanie tutejszych procesów kulturowych jako integralnej części zdarzeń, zachodzących na dużych terenach. Tendencja ta zaznacza się coraz wyraźniej w literaturze, choć niestety raczej obcej niż naszej. Stąd więc wzięła się ta próba, bynąjmniej nie roszcząca sobie pretensji do zaprezentowania kompletnego obrazu rozwoju owych stosunków kulturowych, ale przedstawiająca pewien Ogólny zarys obserwowanych przemian wraz z poszukiwaniem oddziaływających na ten rozwój mechanizmów. To ostatnie jest zresztą najtrudniejsze, ale konieczne zwłaszcza tam, gdzie narosły już rozmaite nie udokumentowane stereotypy.

Zwróciwszy się ku problemowi początków epoki brązu na Pomorzu stwierdzić można, że obserwujemy tu wyraźną kontynuację tradycji neolitycznych (K. Siuchniński 1963, s. 147 n.), co zresztą jest wówczas na pobrzeżach Bałtyku zjawiskiem powszechnym (M. Stenberger 1977, s. 141 n.; V. Furmśnek, F. Horst 1982, s. 20). Głównym nooiitn jest teras napływ przedmiotów metalowych z kultury unietyckią), występujących tutąj jednak niezbyt licznie oraz w skromnych ilościowo zespołach (J. Machnik 1977, s. 166). Wydąje się, że w tym czasie odrzański szlak napływu brązów odgrywał Jeszcze rolę niejako lokalną, dopiero później Uzyskując swe europejskie znaczenie. Związane to było niewątpliwie