DSC04157

174    OWHSŁAHY WYBTM-nW I RTRATYMH AfI A Ar-'

w górnej cręicl również na akutak upływów w warunkach perygiacjał. nycli. W Miehaiówco (J. K, Majaki, I0S5s) poziom ten oaudz.ll ki<; „w warunkach wzmagającej się oatroaci warunków klimatycznych". Lewy i i<^. sopodobne lnutki wlec odpowiednikiem okresu transgresji i maksymalnego roapmwtrwnienia lądolodu zlodowaceniu środkowopolskiego.

Inne terminy i now.i interpretacje stratygraficzną leogów przcdsta-wd J. Maruszczak (1976). Termin „najstarszy" jest według tego autora obecnie nieaktualny w odniesieniu do lessów zlodowaceniu środkowo-polskiego, zachowuje się go bowiem dla lessów należących do zlodowacenia poludniowopolskiego (krakowskiego). Lessy zlodowacenia środko-wopolskiego są nazywane starszymi. Wśród nich H. Maruszczak (1076) wyróżnia less starszy dolny, środkowy i górny, odpowiadające trzem stadiałom zlodowacenia środkowopolskiego. Lessy te są rozdzielone glebami kopalnymi, które odpowiadają interstadiałom. Za stratotyp uważa H. Maruszczak część profilu z Nieledwi z dwoma poziomami gleb czarnoziemnych (od dołu: czarnoziem słabo rozwinięty i czarnoziem wyługowany). Drugim ważnym profilem podstawowym jest stanowisko w Ratyczowie (J. Buraczyński ł in., 1972). Jeżeliby paralelizować poziomy stratygraficzne wyróżnione przez H. Maruszczaka (op. cit., tab. 4) i J. Jersaka (1969b, 1976a), to czarnoziem wyługowany z Nieledwi należałoby uznać za odpowiednik gleby „typu Tomaszów” (J. Jer-sak) i powiązać go z interstadiałem przedwarciańskim. Ponadto starsza część zlodowacenia środkowopolskiego tzw. stadia! odry, dzieliłby się wobec tego na dwa stadiały i obejmował dwa poziomy lessów: starszy dolny i starszy środkowy. Less starszy dolny mógłby więc odpowiadać przedmaksymalnemu stadiałowi zlodowacenia środkowopolskiego, a starszy środkowy — stadiałowi maksymalnemu, czyli odry.

W zachodniej Polsce osadów z okresu transgresji zlodowacenia środkowopolskiego przeważnie nie wyodrębniono i zaliczono je do stadiału maksymalnego (zwanego inaczej stadiałem odry). Profil zlodowacenia środkowopolskiego w zachodniej części Niżu Polskiego jest zredukowany, a w chwili obecnej trudno określić, czy z powodu pierwotnie mniejszej miąższości, czy też w wyniku postsedymentacyjnego niszczenia.

Stadia! maksymalny. Transgredujący lądolód stadiału maksymalnego zahamował gwałtownie akumulację wszystkich typów osadów, odbywającą się dotychczas na przedpolu: wodnolodowcową, sandrów dolinnych i wysoczyznowych oraz zastoiskową w wielkich jeziorzyskach w kotlinach i dolinach rzek, jak też różnych lokalnych zbiornikach zastois-kowych na wysoczyznach, a także akumulację rzeczną (fluwioperygla-cjalną) na przedpolu gór i osadzanie lessów.

Nasunięcie lądolodu stadiału maksymalnego (tab. 4) miało dla niektórych obszarów Polski zasadnicze znaczenie i w sposób trwały zadecydowało o zmianie rzeźby. Dotyczy to głównie obszaru wału środkowopolskiego oraz szeroko pojętego przedpola Wyżyny Lubelskiej, Gór Świętokrzyskich, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, monokliny przedsu-deckiej, a w znacznie mniejszym stopniu niektórych części Niziny Mazowieckiej i Niziny Wielkopolskiej. O ile bowiem po zasypaniu osadami zlodowacenia poludniowopolskiego w interglacjale mazowieckim czynniki degradujące doprowadziły do odgrzebania i wyeksponowania wielu form dawnej wczesnoczwartorzędowej, a nawet trzeciorzędowej rzeźby, to po zasypaniu w okresie transgresji lądolodu środkowopolskiego i w