DSC04163

180 I1Y W YMT !>)!'< IW ANI A I (STRATYGRAFIA

piaskach rzecznyoh zaliczanych do lnter»t»dt#tu pllickiego, Granica mię. dzy osadami rzecznymi a wyżej leżącymi wodnolodowcowymi Jest umó-wini, gdyż łącznie utwory piaszczyste tworzą Jeden cykl sedymentacyjny zakończony osadami wodnolodowcowymi luli zastolskowymi. Miąższom osadów rzecznych można szacować na jeden do kilku metrów.

Osady jeziorne interstadialu pllickiego, poza opisanymi profilami dyskusyjnymi, wyodrębni! A. J. Nowicki w okolicy Białegostoku i Sokółki, a A. Mańkowska wyróżniła je na południe od Kalisza^u. Są to mulki i ily, rzadziej piaski jeziorne miąższości kilku lub w rejonie Białegostoku kilkunastu metrów. Na południe od Kalisza, we Wróblewie, mułki szare z okruchami zwęglonego drewna leżą w stropie osadów rzecznych i są przykryte glebą kopalną, a następnie gliną zwałową sta-diału mazowiecko-podlaskiego. Gleby kopalne omawianego interstadialu, wykształcone na glinach zwałowych, wyróżniono zresztą znacznie wcześniej w wielu miejscowościach regionu łódzkiego (B. Manikowska, 1986), Najlepiej poznany profil gleby pochodzi z Zielonej Góry na południowy wschód od Łodzi. Jest to gleba leśna lub łąkowa (nie bagienna), z dobrze określonymi śladami procesów eluwialno-iluwialnych i glejowych.

W obszarach występowania lessów stwierdzono również interstadial-ne gleby kopalne. W najpełniejszym schemacie stratygrafii lessów według H. Maruszczaka (1976) do interstadialu przedwarciańskiego należy druga od dołu gleba z profilu w Nieledwi, stanowiącego jeden z najpełniejszych reperowych profilów lessowych (A. Jahn, 1952a; J. E. Moj-ski, 1956, 1965e). Jest to czarnoziem wyługowany. Miąższość gleby wynosi 1,2 m, budowa jest dwupoziomowa A -^iAC. Poziom humusowy (A) jest miąższy i obfity w próchnicę i frakcje ilaste. Poziom przejściowy (AC) jest szary, z plamami żółtymi. Węglany w obu poziomach występują w bardzo małej ilości, i to tylko w kanalikach pokoleniowych. Według H. Maruszczaka glebie tej odpowiada w profilu Horodło V (L. Dolecki, 1974) poziom deluwiów glebowych, które zawierają liczne szczątki kostne. Badania ich metodą fluoro-ehloro-apatytową i kolagenową przeprowadzone przez T. Wysoczańskiego-Minkowicza (w: L. Dolecki, 1974) pozwoliły określić wiek szczątków na 230—250 tys. lat B. P.; było to jedno z pierwszych datowań osadów zlodowacenia środkowopolskiego.

Stadia! mazowiecko-podlaski. Osady początkowej części stadiału mazowiecko-podlaskiego są najlepiej znane z obszaru maksymalnego rozprzestrzenienia lądolodu tego stadiału. Na zachód od Wisły, nad dolną Pilicą i w dorzeczu Widawki oraz na wschód od Wisły, w dorzeczu Wieprza i Wilgi, nad interstadialnymi rezyduami i piaskami rzecznymi leżą osady z okresu transgresji lądolodu, wodnolodowcowe: piaski i piaski ze żwirem oraz zastoiskowe piaski drobnoziarniste, mulki i iły warwowe. Osady wodnolodowcowe i zastoiskowe często wzajemnie się wykluczają, a gdy występują wspólnie, najczęściej utwory zastoiskowe stanowią ogniwo młodsze. Miąższość tych osadów nad dolną Pilicą i w dorzeczu Widawki wynosi 10—20 m i w niektórych tylko miejscach wyjątkowo około 40 m.

Na podstawie składu i występowania osadów zastoiskowych w do-

¹⁴ Mapa geologiczna 1:200 000 okolic Białegostoku i Sokółki; Mapa geologiczna 1 : 200 000 okolic na południe od Kalisza.