DSC04203

Rozdział 10

NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH

Jolanta Gdala, Barbara Pastuszewska

'10.1. Charakterystyka ogólna nasion roślin strączkowych

Do roślin strączkowych uprawianych na paszę należy groch siewny i groch polny (peluszka¹), boj^_ oraz łubiny słodkie (biały, żółty i wąskolistny); w niewielkim zakresie uprawiana jest fasola, soja, a także lędźwian. O wyborze rośliny decydują przede wszystkim warunki glebowe, a także gatunek zwierząt i kierunek produkcji.

Nasiona strączkowych są otoczone okrywą nasienną, która stanowi ok. 10% w grochu, 12-15% w bobiku i 20-25% w łubinach. Skład okrywy nasiennej i pozostałej części (fiśdenie i zarodek) różni się znacznie, dzięki czemu stosowany zabieg obłuskiwania powoduje przede wszystkim znaczne zwiększenie zawartości składników pokarmowych w części pozbawionej łuski.

Skład i wartość pokarmowa nasion roślin strączkowych są zróżnicowane (tab. 10.1). Różnice dotyczą ilości białka i tłuszczu oraz zawartości i składu węglowodanów, a w konsekwencji wartości energetycznej. Nasiona różnią się także znacznie pod względem rodzaju i zawartości substanqi antyodżywczych. Najwięcej tłuszczu mają nasiona soi (20%) i dlatego omówione są w rozdziale dotyczącym nasion roślin oleistych, ą następnie łubin biały (10%). Soja zawiera małą ilości skrobi (4%), a łubiny znikomą (poniżej^- 1%J,j podczas gdy pozostałe nasiona zawierają znaczne ilości tego węglowodanu.

Zawartość hiałka jest najmniejsza w grochu i peluszce — 20%, największa w łubinie żółtym —140%. Natomiast zawartość lizyny jest największa w białku grochu (7% białka), najmniejsza w łubinach (5% białka). Dzięki znacznie większej zawartości lizyny białko strączkowych jest dobrym uzupełnieniem białka zbożowego, które jednocześnie wyrównuje niedobór metioniny w strączkowych. Białko strączkowych jest także ubogie w tryptofan, dlatego u zwierząt o dużym zapotrzebowaniu na białko i aminokwasy żywionych mieszankami złożonymi ze

233

1

Tradycyjny podział grochu na siewny i polny (peluszka) zastępuje się obecnie podziałem na groch jadalny i pastewny lub groch uprawiany na glebach średnich i lekkich (wg COBOR-u)