DSC04540 (2)

20 Rozdział 1. Wstęp do psychologii rozwoju wciągu życia

ze swych foteli. Zainteresowanie tymi obserwacjami w XVIII i XIX wieku nadało | kolei rozmach wszystkim dziedzinom psychologii rozwojowej, nie tylko tym. które zajmują się wczesnym okresem życia człowieka Jedna z najbardziej godnych uwagi biografia dziecięca naszego stulecia wyszła spod pióra Jeana Piageta (zob rozdział 2), który obserwował i zapisywał wczesny rozwój poznawczy swoich trojga dzieci W miarę jak czyniono coraz więcej obserwacji, pojawiały się proste techniki oraz sposoby testowania, na podstawie których powstało wiele bardzo wyszukanych mechanizmów obserwacji i pomiaru W ten sposób wcześniejsze mity i uprzedzenia ustąpiły miejsca bardziej systematycznym i dokładnym opisom natury rozwoju w ciągu życia.

TECHNIKI OBSERWACJI W WARUNKACH NATURALNYCH Psycholodzy rozwojowi często muszą prowadzić obserwacje ludzkich zachowań, zwłaszcza zacnowa*i dzieci, w rozmaitych sytuacjach, na przykład w szkole, w czasie zabawy, a nawet w sklepie spożywczym czy domu towarowym Niezależnie od tego, czy obserwatorzy znajdują się za jakąś przesłoną, ekranem, czy też po prostu próbują pozostawać poza zasięgiem wzroku obserwowanych osób, powinni pamiętać o pewnych sprawach związanych z umiejętnością efektywnej obserwacji. Poniższe uwagi mogą służyć jako ogólne wskazówki dotyczące obserwacji osób w dowolnym wieku, choć należy zauważyć, iż techniki obserwacyjne stosuje się raczej w kontaktach z dziećmi niż dorosłymi.

1. i Jsuń się z pola widzenia na tyte na Se to możliwe. Kiedy ludzie, a zwłaszcza dziad zauważą, ze są obserwowane, czasem zmieniają swoje naturalne zachowana albo postępują w nietypowy sposób

2. Za pomocą papieru i ołówka, magnetofonu lub kamery wideo zarejestruj takie fakty, jtfc Otoczenie czynności wykonywane przez łudzi (np. jedzenie przekąsu, czytanie, robienie zakupów, rozmawianie) Można także skoncentrować się na wyglądzie zewnętrznym obserwowanych osób, ich gestach lub manietyzmach

3.    Po zarejestrowaniu otoczenia i czynności zwróć uwagę na zachowanie przynajmniej jednaj osoby Skoncentruj się na takich zachowaniach, jak umiejętność wejścia w grupę, zachowania prospołeczne, społeczne wycofywanie się i tym podobne.

4.    Podejmij teraz Wysiłek ponownego zbadania większej grupy Jakiego rodzaju interakcje widać w większej skali? Na przykład jeśli obserwujesz dziecięce konkurencję sportowe, to jakie interakcje zachodzą w ramach treningu albo jakie zachowania rodzlctelsWe możne zauważyć? Jeśli obserwujesz dojrzewającą młodzież w sytuacji spotkania towarzyskiego, co wyjątkowego znajdujesz w ich interakcjach?

5.    Po zakończeniu obserwacji napisz raport, który obiektywnie opisuje to co zobaczyłaś i usłyszałeś Powinieneś to zrobić natychmiast, żaby móc dokładnie podać wszystkie szczegóły obserwacji

Niezależnie od tego. jakim metodom obserwacyjnym poddane są badane osoby, jest ważne, aby czuty się one swobodnie, aby obserwacja czy pomiary me miały wpływu na ich spontaniczność i naturalne zachowanie. Jeśli testowanie ma być efektywne, mus) odbywać ślę w przyjacielskiej atmosferze, nie stwarzającej zagrożeń. Jeśli to możliwe, badacz powinien poświęcić kitka sesji na obserwację badanej osoby lub osób (wystrzegając się wpływu pozytywnych lub negatywnych emocji na punktację, na przykład przyznania dodatkowego punktu, bo dziecko jest .rozkoszne' a dorosły ma przyjazny uśmiech), aby uniknąć jakichkolwiek niepotrzebnych wątpliwości czy innego zachowania, które mogłoby wpłynąć na sytuację

Pozytywny kontakt z badanymi jest szczególnie ważny, gdy zależy nam na uzyskaniu od nich właściwych odpowiedzi. Byłoby na przykład nierozsądne gdybyśmy powiedzieli osobom obawiającym się niepowodzenia, że zostaną przetestowane pod kątem tego. jak wypadają na tle kolegów. W rezultacie mogą nie zdać tego testu, nie z powodu ograniczonych zdolności, ale dlatego że osoba prowadząca eksperyment spowodowała wzrost ich niepokoju do poziomu, na którym ma on negatywny wpływ na ich naturalne reakcje Można uniknąć takiej sytuacji, jeśli na samym początku stworzy się pozytywną atmosferę i zyska zrozumienie Więcej na temat technik nawiązywania właściwego kontaktu oraz innych strategii obserwacyjnych można znaleźć u Bentzena (1993) i Hesslera (1992).

Jak już zauważyliśmy, etotodzy badają zachowanie zwierząt w ich naturalnym środowisku. Z tej racji stanowią om jeszcze jedną grupę naukowców stosujących obserwację w warunkach naturalnych. Niektórzy etotodzy próbują zgłębić zachowanie człowieka, porównując zachowanie zwierząt z zachowaniem ludzkim. Konrad Lorenz i Niko Tinbergen, etolodzy-nobliści, uważali, że ludzie - podobnie jak wiele zwierząt - łączą się w celu ochrony terytorium, że jest to jedna z zasadniczych przyczyn ludzkiej agresji.

Studium przypadku

Studium przypadku skupia się na jednej osobie zamiast na grupie ludzi Ma ono na celu zebranie informacji na temat rozwoju tej osoby Badanie jednego człowieka przez dłuższy czas daje bardzo dużo informacji na jego temat Zazwyczaj najważniejszym źródłem informacji są wywiady, często poświęcone ważnym wydarzeniom życiowym, związanym na przykład z rodziną, wykształceniem lub zawodem. Mimo że ta metoda doskonale przydaje się w takich dziedzinach, jak leczenie kliniczne osób niedostosowanych, to jednak nigdy nie możemy być pewni, że wiedza o jednym człowieku pomoże nam w zrozumieniu innych. A ponieważ studium przypadku jest zazwyczaj prowadzone tylko przez jednego badacza i może objąć tylko kitka badanych osób, jego wiarygodność musi być potwierdzona przetestowaniem hipotez powstałych