DSC04538 (2)

6 RozcMat 1 Wstęp do psychologii rozwoju w ciągu życia

nad podopiehsłwaroi i różnicami mądry tonerami mężczyzn > kobiet, z uwzgłędmenifciŁ dośw<adc?eó związanych z przechodzeniem na emeryturę (Day 1991, Dietz. tfSfi Raymen i Artahouae. 1990, Wtngrove i Slewi. 1991).

METODY BADAWCZE PSYCHOLOGII ROZWOJU W CIĄGU ŻYCiĄ

Jak stwierdziliśmy na początku tego rozdziału, psychologię rozwojową okrąg* ^ ogólnie jako naukowe badanie wzrostu, rozwoju i zmian w zachowaniu ludzi Ęm poczęcia az do śmierci Naukę można definiować wielorako, oznacza ona bowiehi -zarówno techniki i metody wykorzystywane do zbierania faktów i danyc/r, jak zorganizowaną i usystematyzowaną wiedzę. Psychologia rozwojowa kwał/ftkuja się <v> miana nauki tak w pierwszym, jak \ drugim znaczeniu. Należy przy tym wspomnienia materiał badawczy zebrany przez psychologów rozwojowych odzwierciedla powtzecfrię cele r zasady naukowe (Miller 1966) Najważniejsze z nich to zasady opiati, wyjaśniany przewidywania i kontroli.

•    Opis. Opis największy wspólny mianownik w nauce polega na systematycznym zbieraniu dostępnych informacji na temat danego zjawiska czy wydarzenia Opis jest proceesm w dużej mtsrze empirycznym, często opierającym się na liczbach, częstotliwości, procentach i opisowych danych statystycznych. Załóżmy, że chcielibyśmy zbadać kwestię doboru par' sra we wczesnej dorosłości. W tatom przypadku opis mógłby zakładać zwróoeńfe ||| do badanych z prośbą o podanie wszystkich czynników, które wpłynęły na łeh wybór, a następnie przeanalizowanie wszystkich odpowiedzi i sprawdzania, które z tych czynrmra wydają się najważniejsze które najmniej ważne itd.

•    Wyjaśnona Wyjaśniame jest próbą wskazania przyczyn jakiegoś wydarzenie lub sytuacji; Badacze rozwoju w ciągu życia starają się zidentyfikować zarówno wydarzenia poprą*, dząjące zachowania którymi się interesują, jak i ich konsekwencje Wyjaśniaj procesu doboru partnera może polegać na formowaniu hipotez co óo przyczyn nadawania pewnym czynnikom największego znaczenia Na przykład trzeba byłoby zapewne zwrócić uwagę n® podobieństwo osobistych celów życiowych partnerów i postrzegania przez nich ii mężczyzny i kobiety w społeczeństwie

•    Ptrawtifwanre Przewidywania podaje z wyprzedzeniem, że coś będzie miało młajścę,’; Opiera się na tych samych podstawach empirycznych i teoretycznych co wyjaśnianie Oznacza to, że trzeba posłużyć się tymi samymi ideami i relacjami zarówno przy wyjaśnenw przeszłych wydarzeń, jak i przewidywaniu tych. które mogą nastąpić. W kolejnym. * badaniu można przetestować nasze pomysły na temat doboru partnera, by sprawdzić prawdziwość naszej hipotezy

•    tiontote Kiedy zrozumiemy dane zjawisko oraz będziemy potrafili je wyjaśnić i przewtiztoj^ będzie można także je kontrolować To znaczy, ze będziemy je popierać, jeśli ocenimy jf jako dobra, potrzebna i warta zachodu, zapobiegać albo Interweniować i zmieniać* je# uznamy je za nieużyteczne bądź szkodliwe Na przykład można by promować takie pożyteczne działania, jak chodzenie za sobą tak długo, żeby dobrze poznać, przyszłego towarzysza życia oraz zapoznać się z członkami jego rodziny Można by również opracować sposoby interwencji w przypadku związków przezywających trudności bądź pomaganfr tudzwm w rozwiązaniu problemów, których nie zauważyli albo nte przewidzieli

Metoda naukowa

Kiedy psycholodzy rozwojowi zainteresują się jakimś zjawiskiem, będą musieli zacząć swoje badania naukowe od pewnego planu lub struktury Metoda naukowa w szerokim rozumieniu tego terminu to zorganizowany ciąg czynności mający na cełu

uzyskanie maksymalnego obiektywizmu i ścisłości w zbieraniu i interpretacji obeer-wowalnego materiału badawczego To właśnie stosowanie metody naukowej t związanych z nią czynności nadaje psychologii rozwoju w ciągu życia rangę naukową. Metoda naukowa często zaczyna się od pytań naukowych i na nich też się kończy, jako ze nowe hipotezy często powstają na bazie konkretnego badania naukowego. Wracając do naszych wcześniejszych rozważań, trzeba zauważyć, źe większość etapów tejże metody stosuje naukową zasadę opisu i wyjaśniania Stopień wykorzystania każdej z omówionych czterech zasad naukowych na etapach niżej przedstawionych będzie się zmieniał w zależności od celu badania jego rozmiarów oraz tego, czym badacz jest głównie zainteresowany opisywaniem, wyjaśnianiem, przewidywaniem czy sprawdzaniem Ponadto czynność podjęta na jednym etapie ma bezpośrednio wpływ na inne etapy, co wskazuje na konieczność Zrozumienia całego procesu. Spójrzmy teraz na etapy procesu badawczego

•    Wybór problemu W tą wstępnej fazie badacz wybiera obszar zainteresowano Dokonując wyboru problemu, może korzystać z wiedzy zdobytej we wcześniejszych badaniach albo z literatury związanej z innymi badaniami Badacz może na przykład zainteresować się tym. jakie czynniki wpływają na podjęcie decyzji o uprawianiu ćwiczeń fizycznych w stadium średniej dorosłości

•    Sformułowanie hipotezy Opracowuje się próbne wyjaśnienie przewfdująoe wynikł badań. Na tym etapie hipoteza jest jedynie próbna, ponieważ może zostać zrewidowana łub nawet zarzucona po formalnym zapoznaniu się z literaturą związaną z tematem Badacz może na przykład założyć, że wśród osób w średnim wieku więcej męzczyzn niż kobiet decyduje się na ćwiczenia fizyczne

•    Zapoznanie się z literaturą Teraz badacz zapoznaje się z literaturą związaną z tematem w celu dokładniejszego określenia problemu i wysunięcia odpowiednich hipotez Na tym etapie ważne jest ustalenie, czy zamierzone badanie zostało juz wcześniej wykonane, a jeśli tak. to jakie byty jego parametry. Na przykład czy wyniki tego badania byty na tyle definitywne, że nie warto go powtarzać w tym momende? Czy badanie pozwoliło uzyskać odpowiedzi na wszystkie pytania? Czy wystąpiły jakieś usterki badawcze, które można poprawić?

•    Sporządzenie wykazu środków. Następnie badacz wskazuje wszystkie dostępne środki przydatne w zbieraniu danych Mogą się do nich zaliczać kwestionariusze, obserwacje t studia przypadków Należy zapoznać się bliżej z tymi narzędziami badawczym które najlepiej się nadają do oceny wzorców ćwiczeń fizycznych dla mężczyzn i kobiet w średnim wieku

•    Opisanie badanych osób Teraz badacz bardzo dokładnie opisuje osoby, które mają być poddane badaniu Jednym z ważnych celów na tym etapie jest takie zrównoważenie liczby badanych, aby stanowili reprezentatywną próbkę badanej populacji Na przykład takie czynniki, jak wiek, płeć i poziom społeczno-ekonomiczny, mogą często wywierać niepożądany wpływ na wyniki badań, jeśli ich rozkład w badanej grupie jest nierównomierny. Badając zatem wzorce ćwiczeń dla mężczyzn i kobiet w średnim wieku moglibyśmy zrównoważyć liczbę badanych ze względu na ich przynależność do poszczególnych Was społeczno-ekonomicznych, jest to bowiem czynnik, który zapewne mógłby mieć wpływ na ich postawy i zachowania związane z ćwcz&niaml.

•    Opracowanie planu przebiegu badania oraz skonstruowanie narzędzi pomiaru. Na tym etapie naukowiec nadaje ostateczną postać procedurze badania, tak by móc sprawdzić hipotezę Badana zmienna będzie mierzona za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych I tak na przykład naukowiec, pragnąc zbadać wzorce ćwiczeń fizycznych uprawianych przez mężczyzn i kobiety w średnim wieku, mógłby wykorzystać już Istniejące narzędzia badawcze, pomiary albo skonstruować nowe

•    Analiza danych. Po zakończeniu pomiarów badacz musi przeanalizować zgromadzone dane. Mógłby na przykład porównać wyniki dwóch grup według skali określonej przez kwestionariusz, mierzącej współczynnik uprawiania ćwiczeń.