DSC04555

wilgotnej ściany. Sądzić należy iż dawniejsze warumki przechowywania omawia- 1 nego kurdybanu były zupełnie odmienne. Stąd tak liczne są jego zniszczenia 1 mechaniczne.

Kurdyban 3 (fot. 6—11). Pochodzi z końca XVII wieku. Wykonany został w warsztatach na terenie obecnej Holandii. Jest kurdybanem z predelli ołtarza -i w katedrze we Fromborku. Dużych rozmiarów, kurdyban składa się z trzech kwater. Wytłaczany był za pomocą deski modelowej w prasie. Posiada bardzo wypukły ornament. Wykonany jest z dość grubych skór cielęcych. Kurdyban nie jest zdeformowany. Jego tłoczony ornament jest również dobrze zachowany. Obiekt posiada jednak dość liczne zniszczenia mechaniczne. Są to duże, rozległe pęknięcia skóry. Były one wielokrotnie podklejane od odwrocia (fot. 6—8). Widoczne są również reperacje od strony lica. Polegały one na sklejeniu pęknięć i wstawieniu łatek (fot. 9 i 10).

Charakterystyczna dla tego kurdybanu jest stosunkowo niewielka ilość spękań wtórnych na powierzchni zabytku.

Skóra jest gruba, twarda i sztywna i wszelkie naprężenia, jakim ulegała, objawiały się od razu obszernymi pęknięciami, a w mniejszym stopniu spękaniami lica kurdybanu. Skóra jest łamliwa, o czym świadczą ubytki na brzegach obrazu. Omawiany kurdyban posrebrzony był folią o znacznej grubości. Być może zapobiegało to tworzeniu się spękań wtórnych warstwy malarskiej i skóry. Jak widoczne jest to na fot. 10 i 11, występuje obfita siatka spękań pierwotnych. Podobnie jak w kurdy banie 1, siatka ta jest odmienna dla partii o różnym sposobie malowania. Bardzo charakterystyczna występuje w partiach grubo nałożonego lakieru złocącego. W niektórych miejscach kurdybanu widoczne są odspojenia warstwy malarskiej i ukazująca się pod nią mocno wypolerowana gruba warstwa srebra.

Kurdyban 4 (fot. 12—13). Jest obiektem bliżej dotąd niezidentyfikowanym. Pochodzi z kolekcji Muzeum Narodowego w Poznaniu. Jest jednym z dwóch kwater niegdyś większej całości. Wytłoczony został z deski modelowej. Ornament, jak i cały kurdyban, jest obecnie mocno zniszczony. W środkowej i górnej partii tłoczenia są zupełnie spłaszczone, rozprostowane. Zniszczony jest także koloryt warstwy malarskiej. Powierzchnia obiektu jest poważnie zdeformowana. Skóra jest obecnie bardzo krucha i sztywna. Kurdyban był złożony lub zwijany w rulon warstwą malarską do wewnątrz. Pochodzą stąd horyzontalnie biegnące spękania warstwy malarskiej, i warstwy srebra sięgające w głąb skóry. Głębokie spękania wtórne oraz przetarcia warstwy malarskiej są dominującymi zniszczeniami tego kurdybanu. Spękania występują na całej powierzchni i są niezależne od rodzaju warstwy malarskiej.

Na powierzchniach lakierowanego srebra widoczna jest dodatkowo detikaK* na drobna siatka spękań samego srebra.