DSC05845

276 Dziecko chore. Zagadnienia biopsychiczne i pedagogiczne

niepostępujące zaburzenia czynności będącego w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, a zwłaszcza ośrodkowego neuronu ruchowego, powstałe w czasie ciąży, porodu lub w okresie okołoporodowym (Michałowicz, 1993, s. 13).

Zdaniem Łosiowskiego (1993), należy uwzględnić również trzy pierwsze lata życia. Uważa się, że po tym czasie ośrodki mózgowe kierujące podstawowymi czynnościami ruchowymi dziecka osiągają stopień dojrzałości podobny do tego, jaki stwierdza się u osób dorosłych: połączenia między komórkami (neuronami), tzw. synaptyczne, stopień rozwoju osłonek włókien nerwowych - mielinizacja itp.

U dzieci z porażeniem mózgowym stwierdza się niedowłady kończyn różnego stopnia i o różnym umiejscowieniu (głównie typu spastycznego), ruchy mimowolne, zaburzenia zborności ruchów i równowagi. Oprócz dominujących w obrazie klinicznym zaburzeń ruchowych temu zespołowi mogą towarzyszyć różnego stopnia opóźnienie rozwoju umysłowego, padaczka, uszkodzenia narządu wzroku, słuchu, nieprawidłowości w rozwoju mowy (Michałowicz, 2000). Często są spotykane również zaburzenia emocjonalne wynikające zarówno z uszkodzenia tkanki mózgowej, jak i wtórnych skutków porażenia dziecięcego.

Niektóre procesy patologiczne, zachodzące w okresie przed- lub okołoporodowym, mogą dotknąć struktur układu limbicznego. Układ limbiczny jest morfologicznym podłożem wzorców zachowań i stanów emocjonalnych. Składa się on głównie z kresomózgowia (hipokamp, przegroda), międzymóz-gowia (wzgórze) i śródmózgowia (jądra limbiczne śródmózgowia). U człowieka objawy kliniczne uszkodzenia tych obszarów polegają najczęściej na nadwrażliwości i przewrażliwieniu, rozkapryszeniu, labilności emocjonalnej, gwałtownych atakach aktywności z komponentą euforyczną, a nawet zachowaniach cechujących się psychozą maniakalno-depresyjną (Kułakowska,

2003).

Opisane wyżej objawy pojawiają się często w obrazie klinicznym mózgowego porażenia dziecięcego (mpdz). Występują one głównie u dzieci z objawami klinicznymi postaci spastycznych mpdz. Duże nasilenie zaburzeń w sferze emocjonalno-popędowej obserwuje się w przypadkach występowania napadów padaczkowych. Dzieci z pozapiramidową postacią mpdz (w odróżnieniu od postaci spastycznych) są na ogół posłuszne, ustępliwe, przyjacielskie. Cechuje je natomiast wyraźna euforia, z brakiem oceny swoich mniejszych moż-