DSC07024 (3)

88 Vv*&nhi komedia - Opracowanie usprawiedliwienia, wypracowania ideologii, która tłumaczyłaby, dlaczego wśród powstańców zabrakło Zygmunta Krasińskiego. Krasiński wykorzystując swoje arystokratyczne pochodzenie, stworzył obraz rewolucji jako straszliwego przewrotu społecznego, w czasie którego dochodzi do krwawych rozrachunków między przedstawicielami różnych warstw społecznych. Ten obraz zdominuje w 111 i IV część Sie-Boskiej komedii.

Choć Krasiński napisał Me-Baśkę komedię w roku 1833, to jednak z jej opublikowaniem zwlekał jeszcze przez dwa lata. decydując się ostatecznie na anonimowe wdanie utworu w roku 1835.1 twór ukazał się w Ruyźu u Finarda. Za życia Krasińskiego ukazały się trzy wydania Sie-Boskiej komedii: w roku 1835,1837 i 1858. Podstawą wydań późniejszych był tekst Nie-Boskiej... z roku 1858, poprawiony przez autora i zawierający zmienione zakończenie utworu.

TYTUŁ

Tytuł utworu budzi natychmiastowe skojarzenia z arcydziełem włoskiej literatury średniowiecznej - Boska komedię Dantego Alighieri (1265-1321). Dante ukazał w swym poemacie wędrówkę poety po zaświatach (piekle, czyśćcu i raju), Krasiński przedstawił natomiast piekło rewolucji, możliwe do stworzenia na ziemi. Podobny jest jednak motyw wędrówki, z tym, że bohater Boskiej komedii zaczy na od piekła i kończy swą podróż w raju. hrabia Henryk zaś nigdy poza ziemskie piekło nie wyjdzie (jego wędrówka po obozie rewolucjonistów przypomina 1 część poematu Dantego, zatytułowaną właśnie Piekło).

Jednak główną przyczyną takiego, a nie innego zatytułowania dramatu nie była chęć dorównania włoskiemu poecie. Szukając powodu, dla którego Krasiński zatytułował swój utwór Me-Boska komedia, znaleźć można dwa podstawowe wyjaśnienia:

- zwrócenie uwagi czytelnika utworu na ludzki, a więc „nie Boski*’, czynnik dziejów. Krasiński odwołuje się w len sposób do prow idencjalizmu, którego istotą było przeświadczenie, że Bóg co prawda pozostawił człowiekow i pewną swobodę działania, ale także wyznaczy ł jej granice. Me-Boska komedia byłaby więc swoistą analizą zakresu swobody działań ludzkich w dziejach, badaniem konsekwencji przekroczenia przez człowieka Boskich zakazów i ograniczeń;

- opisane w utworze wydarzenia toczą się przeciwko Bogu, wbrew Jego woli. Rewolucjoniści niszczą ołtarze, burzą świątynie, odbywają kojarzące się z sabatem „czarne” msze nowej wiary . To wszy stko jest sprzeczne z Bożą koncepcją zbawienia ludzkości, świadczy bowiem o kry zysie wiary w Stwórcę wśród ludzi.

Zakończenie utworu - interwencja Boga karzącego śmiercią przywódcę rewolucjonistów - jest uzasadnione niezależnie od tego, która z powyższych koncepcji wydaje nam się słuszniejsza. Analiza utworu Krasińskiego prowadzi bowiem do jednego wuiifcku: ludzie posunęli się w swych działaniach za daleko, odrzucili Boga i przekroczyli wszelkie granice grzechu.

^^^■Bgamętać, ^że początkowo utwór miał być zatytułowany Męż \ Krasiński ■ korzystać wieloznaczność tego słowa), jednak ostatecznie zdecydował się na Vie4MNv komedię.

CZAS I MIEJSCE AKCJI

Me-Boska komedia jest dramatem romantycznym, akcja utworu rozgrywa się wiQO$4godnie z poetykę gatunku (zerwanie z zasadę trójjedności), w wielu miejscach i trwa znacznie dłużej niż 24 godziny.

Miejscem akcji dramatu sę na przykład:

-    w części 1: wnętrze wiejskiego kościoła, komnata, pokój sypialny Męża i Żony. ogród* górskie ustronia i dom obłękanych;

-    w części II: cmentarz, węwóz górski, dom Męża;

—w części III: szałas przechrztów, namiot Pankracego, obóz rewolucjonistów w Wsie. ruiny świętyni;

-    w części IV: zamek Świętej Trójcy, jego komnaty, dziedziniec i podziemia.

Jeszcze bardziej skomplikowana jest kwestia czasu akcji dramatu. Przede wszysl-

kim brak wy stare zajęcych danych, by usytuować akcję utworu w jakimś konkretnym, Wiśle określonym czasie. Wydarzenia części I rozgrywają się na przestrzeni roku — od ślubu Męża i Zony, poprzez narodziny Oreia, jego chrzest, do śmierci Zony - niedługo po chrzcie. Z analizy tekstu wynika, że wydarzenia opisane w części 11 rozgrywają się 10 lat po śmierci Zony. W innym epizodzie II części dowiadujemy się, że Oni o ma jus Klat. Być może więc akcja części II obejmuje około czterech lat.

Ke ma też danych pozwalających precyzyjnie określić czas akcji w Ul i l\ części Nie-Boskiej komedii — Krasiński opisał w nich rozwój i tryumf rewolucji - do czasu ostatecznej klęski arystokratów, a później Boskiej interwencji.

TREŚĆ

Część pierwsza

Wpro wadzenie — poetycki komentarz do części 1

*Jen komentarz wypełniają rozważania podmiotu literackiego (autora? narratora? podmiotu lirycznego?) o cierpieniach poety, „błogosła wionę go” poezję, którą nosi tjĘKby gwiazdę na czole swoim". Losem poety jest przeżywanie poezji i wyrażanie jej w NPWach — wydawanie „na mamę rozkosz ludziom". Poezja nie przynosi szczęścia, istgieje bow iem zasadnicza różnica między poezję a życiem, fragment 1

miej-cc: nie określone, akcja rozgrywa się w wvmiarze „pozaludzkim*’