DSC07030 (3)

100 Ytr-AuAw AomWm ~ Opracowntuo

odprawiane są na gruzach chrześcijańskich świątyń. Nie nui żadnych wahań ani rozterek natury moralnej - to zdecydowaniu odróżnia go zarówno od hrabiego Henryka, jak i Dmkraęego.

Hwtacią, o której warto wspomnieć, jest generał Bianehetti (z włoskiego: bieli-dło) - najemny żołnierz, człowiek, który ma własne plany i ehee je zrealizować przy okazji rewolucji. Hrabia ostrzega przed nim rewolucjonistów mówiąc, że z takich jak Bianehetti odrodzi się ary stokracja.

BUDOWA I KOMPOZYCJA

Na całość \u-Boskin komedii składuję śię cztery części, z których każda poprzedzona jest epicko-lirycznym komentarzem (pisanym zrytmizowanę prozę) do wydarzeń opisanych w dramacie. Części I i U oraz Ul i IV tworzę dwie większe całości:

-    cześć liii - tworzą lak zwany dramat rodzinny, którego głównym bohaterem jest Mąż. Problemem, jaki Krasiński podjął w tej części dramatu jest, najogólniej rzec* biorąc, kwestia poezji romantycznej oraz jej wpływu na poetę, a także próba określenia granicy odpowiedzialności moralnej wybitnej jednostki za nieszczęście najbliższych jej ludzi.

-    część III i IV - tworzę tak zwany drania! społeczny. Z kolei tu głównym bohaterem jest hrabia Henry k (czyli Mąż z części 1 i 11), naczelnym zaś problemem-przedstawienic rewolucji jako krwawego konfliktu o podłożu społeczno-politycznym między arystokrację a demokrację, uosabianą w „klubach” rewolucjonistów. Na czele warstwy broniącej starego, feudalnego porządku stoi hrabia Henry k, na czele rewolucjonistów - Pankracy. Całość kończy się opisem rzezi arystokratów dokonanej przez żądnych krwi rewolucjonistów oraz interwencją Boga.

PROBLEMATYKA UTWORU. KRASIŃSKI WOBEC REWOLUCJI

Dwie pierwsze części utworu są wypełnione rozważaniami dotyczącymi - tak istotnej dla romantyków - kwestii roli i miejsca poety w świeoie. jego odpowiedzial-ności za czyny i słowa. Krasiński podejmie tu rozważania na temat poezji romantycznej, romantycznego poety prawdziwego i poety fałszywego, relacji poezja - obowiązek rodzinny i poeta — społeczeństwo. Jednak Nie-Boska komedia znana jest przede wszystkim z części Ul i IV w których poeta podejmuje problem rewolucji społecznej.

0 niechęci, a nawet lęku generała Wincentego Krasińskiego, ojca poety, przed powstaniem listopadowym mowa była już wielokrotnie. Obawy te udzieliły się Zygmuntowi. który obsesyjnie bał się rewolucji. Był arystokratą postrzegającym rewolucję jako wystąpienie niższych warstw społecznych właśnie przeciwko szlachcie i a rysio-

kracji. Kn*uwi* żniwo W i elki ej Rewolucji Francuskiej (wybuchła w roku 1780). której apogeum ntuiiowiłn ścięcie królu Ludwika W I. stanowiło dla niego przestrogę przed powtórzeniem się podobnych rzezi w Polsce.

W (uśnie Rewolucja Francusku jest kluczem do zrozumienia \ie~ Boskiej komedii. I Wyż przełomu lut osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych Will wieku stał się areną |Mitężiu*j przemiuny społecznej, politycznej oraz ustrojowej. Rok 1789 oznaczał we Francji poc/.ąiok zmierzchu porządku Feudalnego, kresu monarchii absolutnej, końca okresu dominowaniu arystokracji juko warstw y najdoskonalszej i wszechwładnej. Hasła, jakie przy niosła rewolucja — „wolność, równość, braterstwo" — podjęte zostały w całej niemal Europie i zaowocowały narastaniem tendencji demokratycznych. A właśnie demokracji obawiali się najbardziej konserwatywni zwolennicy starego porządku feudalnego. Krasiński był konserwatystą, to sprawa oczywista. W przeciwieństwie do wywodzących się z ubogiej szlachty czy też mieszczaństwa rodaków, hrabia Zygmunt nie wiązał nadziei na odzyskanie przez Polskę niepodległości ze zwycięstwem idei demokracji. Gdy sam nie przystąpił do powstania listopadowego, wypracował teorię, zgodnie ■ którą przekonywał innych, że Polskę zgubiły, tworzone na wzór francuski, kluby i kluhiści. Pisał 14 lipca 1832 do swego przyjaciela Henry'ego Rer\e: ..kluhiści nas ĘgOtbiłi. Nic masz żadnego pojęcia o ich szale i ich wściekłości. ( ,i nędzarze* szeu‘<t, pnochrzts i krawcy, chciwi pieniędzy, nie wiedzący nic o Polsce i o jej przeszłości. chcieli ItH majątki. zarabiać, spekulować, równocześnie wieszając, rzutując kalumnie, podburzając — a teraz rozpowszechniają broszury przeciw wszystkiemu. n* jest fwoHtłziwie sdachelnr i icielkie u nas. Oni ukośnie nazywają lo arystokracja; ale jeśli mnie kwhasz. mm mi i wiedz, że poza arystokracją nie ma nic w Polsce, ani talentów, oni aśwntty. ani poświęcenia. Nasz stan trzeci — to błazeństwa, nasi chłopi - to muszsny. T\lko my jesteśmy Polską ". Trudno o bardziej dobitną diagnozę przekonań ideowo-społecznych Krasińskiego.

Nie powinno więc dziwić, że ukazana w III i l\ części \ie-Boskiej komeilti rewolucja przedstawiona jest jako skierowany przeciwko arystokracji bunt mas. Rewolucja jest tu czynnikiem wybitnie destrukcyjnym, niszczącym, a rewolucjoniści - wywodzący się prawie wyłącznie z warstw niższych — to żądni krwi, bezmyślni i bezwzględni barbarzyńcy, manipulowani przez przywódców rebelii. Ich jedynym eelem jest zburzenie tradycyjnego ładu społecznego i religijnego. l\»za tym >ą wynędzniali, brudu. głodni i zaniedbani. Między nimi krążą Żydzi, których eelem jest zniszczenie chrześcijaństwa i podporządkowanie sobie świata (wyrainy motyw antysemicki, przejęty zresztą przez Krasińskiego rai ojca, antoni antysemickiego dziełka pod tytułem

0    Ż\ dach w l\*lscc. wyd. w mku 1818).

Świni powstańców przedstawiony przez Krasińskiego to środowisko, w którym uie nia już żadnych autory tetów, nad motłuchem można uiiuinouar jedynie siłą i strachem, pozwalając tłuszczy od czasu do czasu na krwawe orgie. Nie istnieją tez żadne zaginęła gdzieś pokora i posłuszeństwo wobec panów, leraz chłopi i mieszę za -■lit*, powodowani żądzą monłowania {muhW, mszczą się /a lata ciemiężenia i ucisku, leli doj śeie do władzy oznacza apokalipsę. Nit* dziwi więc takt, że w ostatecznym momencie musi interweniować Hog. lii Hoża ingerencja w losy świata związana jest

1    koncepcją pro w i de ncj a l i z i u u. którą Krasiński bardzo się interesował.