DSC07067 (3)

Ryc. 1. Ujęty schematycznie obraz hipotetyczny czynników wpływających na rozwój płodu

posiada. Tym samym spotęgowane zostaje znaczenie genów, które przekazała danemu dziecku, mianowicie zwiększone o wpływ również tej połowy zestawu genów matki, których ona dziecku nie przekazała. Wprawdzie bowiem niektóre geny mogą występować u matki w układach heterozygotycznych, tak że dziecko mogło ich w ogóle od niej nie otrzymać, a tylko mogła je ona wyposażyć w geny stanowiące z tamtymi pary (allele), lecz mające odmienne właściwości chemiczne i inaczej wpływające na rozwój, jednakże właśnie dzięki omawianemu spotęgowaniu wpływów wyposażenia genetycznego organizmu macierzyńskiego (nazywanemu czynnikiem paragenetycznym) udział matki w kształtowaniu cech dziecka staje sif niepomiernie większy.

Na tym jednak nie kończą się oddziaływania biologiczne organizmu matki w czasie ciąży. Na płód (w tym także, być może, i na rozwijające się u niego zawiązki gamet żeńskich, z których powstanie następne pokolenie) wpływają także właściwe matce procesy chemiczne (metaboliczne), co nazywamy „przymusem matczynym”. Charakter tych wpływów jest jeszcze mało poznany i udokumentowany. Wydaje się jednak bardzo prawdopodobne, że stanowią one specyficzny typ niegenetycznych oddziaływań, których efekty przechodzą po linii żeńskiej — z matki na córkę i wnuczkę — w czasie rozwoju płodowego.

Z jednego bowiem spośród zawiązków jaj, które rozwijają się w organizmie żeńskiego płodu, powstanie (a w każdym razie powstać może) w przyszłości wnuczka ciężarnej aktualnie kobiety.

Biologiczny wpływ matki na dziecko w czasie jego rozwoju śródmaciczne-

25