DSC07217 (3)

Małgorzata Bogaj

LOKALNY RYNEK PRACY A LOSY ABSOLWENTÓW SZKÓL PONADGIMNAZJALNYCH

Podstawową cechą współczesnego rynku pracy w Polsce jest to, iż wymaga on od młodych ludzi, wkraczających w życie zawodowe, coraz wyższych, a zarazem zmieniających się kwalifikacji, czemu nie zawsze potrafią oni sprostać, a co może zmniejszyć ich szanse na zatrudnienie. Równie ważną cechą współczesnego rynku pracy jest jego regionalne zróżnicowanie, zależnie od sytuacji społeczno-gospodarczej danego regionu i czynników, które ją kształtują.

Województwo świętokrzyskie należy do tych regionów, które nie tworzą najlepszych warunków do zatrudnienia młodzieży kończącej różne typy szkół ponadpodstawowych. W niniejszym artykule próbuję scharakteryzować sytuację społeczno-gospodarczą tego regionu i odpowiedzieć na pytanie: jakie szanse na zatrudnienie zgodne z kwalifikacjami mają absolwenci szkół oraz jakie czynniki na to wpływają.

Odpowiedzi na te pytania uzyskałam analizując dostępne dokumenty Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Kielcach oraz wyniki badań, które przeprowadziłam w roku szkolnym 2001/02 wśród 208 absolwentów różnych typów szkół ponadgimnazjalnych.

Sytuacja na rynku pracy w województwie świętokrzyskim

Dane statystyczne GUS pozwalają stwierdzić, iż województwo świętokrzy- I skie zajmuje 3,7% obszaru kraju, a zamieszkuje je 3,4% ludności Polski, tj. I 1,32 miliona osób. Obejmuje 14 powiatów oraz 102 gminy.

W miastach - według danych na koniec 2002 roku - zamieszkiwało 45,5% ludności (w kraju udział ten wynosi 61,7%), co sprawia, iż stopień urbaniza- I cji województwa jest niższy niż średnia w kraju. Niekorzystna jest też struktu- I ra ludności. Pónad połowę (54,1%) ogółu mieszkańców stanowi ludność obszarów wiejskich (podczas, gdy w kraju odsetek ten wynosi jedynie 38,3%), (por. Analiza i ocena..., 2003, s. 9).

Według (lanych Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Kielcach za rok 2002, ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowiła 23,2% (w kraju odsetek ₍₁ wynosi także 23,2%), w wieku produkcyjnym -00,4% (w kraju 61,9%),

, yieku poprodukcyjnym - 16,4% ludności (w kraju 14,9%). Ogółem na L.₍,niec grudnia 2002 roku aktywnych zawodowo było 708,1 lys. osób, w tym ^r)7ó,8 tys. pracujących i 131,3 tys. bezrobotnych (por. Analiza i ocena..., 9003, s. 15).

l.ic/.ba aktywnych zawodowo w 2002 roku stawiała woj. świętokrzyskie ,_ia 12 miejscu w kraju. Trzeba jednak podkreślić, że udział pracujących w rolnictwie indywidualnym jest prawie najwyższy w kraju. Wyniósł on 49,8%' ogółu pracujących w województwie, podczas gdy w kraju tylko 28,4%. Tak wysoki udział pracujących w rolnictwie lokował świętokrzyskie na drugim miejscu w kraju (po lubelskim 52,6%), co niekorzystnie m in. wpływa - jak można sądzić - na stopę bezrobocia, gdvz udział bezrobotnych zamieszkałych na wsi jest wysoki i wynosi 54,3% ogółu, co lokuje świętokrzyskie na trzecim miejscu w kraju (po podkarpackim -63,1% i małopolskim - 54,4%).

Na koniec 2002 roku woj. świętokrzyskie zajmowało 8 miejsce w Polsce pod względem stopy bezrobocia, która wyniosła 18,5% i była wyższa od średniej krajowej (18,1%).

Tym zdecydowanie niekorzystnym wskaźnikom bezrobocia towarzyszyły równie niepokojące społecznie zjawiska. Zwiększył się - po pierwsze, odsetek bezrobotnych mężczyzn pozostających bez pracy ponad 12 miesięcy', bez prawa do zasiłku, oraz absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Niższe niż w poprzednim roku były - po drugie - środki finansowe urzędów pracy na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu dla większości programów rynku pracy, z wyjątkiem środków przeznaczonych na aktywizację absolwentów. Po trzecie, liczba zgłoszonych przez pracodawców ofert pracy' była dalece niewystarczająca w stosunku do potrzeb. Zgłoszono 16,4 tys. ofert, co plasowało świętokrzyskie dopiero na 14 miejscu w kraju. Rynek pracy województwa charakteryzowały w 2002 roku niekorzystne zmiany. Nastąpił bowiem - po czwarte - dalszy spadek zatrudnienia i zmniejszenie wartości sprzedaży towarów i usług (tamże, s. 14).

Najbardziej niepokojące jest - po piąte - zjawisko wzrastającego udziału -wśród nowo zarejestrowanych bezrobotnych - młodzieży w wieku 18-24 lata. W 2002 roku stanowiła ona aż 40,3% bezrobotnych rejestrujących się w urzędach pracy po raz pierwszy. Jej udział wśród ogółu bezrobotnych jest także niepokojąco wysoki. Wyniósł bowiem 28,2%. Szczegółowo sytuację tę ilustrują tabele 1 i 2 (por. tab. 15 i 16, tamże).

Wyjątkowo ważne ze społecznego punktu widzenia jest bezrobocie absolwentów.

73