DSC07227 (2)

Interesującą formułę treningu asertywności, dostosowaną do polski. rzeczywistości kulturowej, opracowała M, Król-Fjewska (1993; s. 4). ScenJ riusz, uczący technik zachowania asertywnego, jej autorstwa, obejmuje taki zwłaszcza dziedziny życia, jak:

•    Obrona swoich praw w kontaktach osobistych

•    Obrona swoich praw w sytuacjach społecznych

Każdy człowiek ma prawo być traktowany w sytuacjach społecznych, w $p₀, I sóh nienaruszający jego godności osobistej. Przebywamy w miejscach wymia. I ny społecznej po to, by załatwić swoje sprawy, realizować nasze życiowe potrze- I by. Warunkiem skuteczności naszego działania jest więc jasna świadomość tego co stanowi nasze prawo, a co możemy uzyskać jedynie dzięki dobrej woli pra. I cewników danego miejsca. Brak tej świadomości sprawia, że przekraczając drzwi I urzędu, sklepu, kawiarni, czujemy się „na obcym terytorium’’, wskutek czego 1 nie skupiamy się na zadaniu do wykonania tylko na partnerze, relacji inter- I personalnej czy też na sobie. Koncentrując się w takich sytuacjach na partnerze czy własnej osobie, możemy mieć kłopot z. obroną swoich praw i podjąć | działania nierozsądne z punktu widzenia realizacji własnego interesu.

•    IńićjatyiOa u> kontaktach towarzyskich

•    Asertywne przyjmowanie ocen

•    Reagowanie na krytykę i atak

Ludzie na ogół są podatni na krytykę. Reagują na nią często biernym i przymilnym zachowaniem - unikając jej. Inną reakcją na negatywną ocenę jest branie sobie do serca, przyjmowanie nieuzasadnionej, nieuczciwej krytyki, co prowadzi do zachwiania poczucia pewności siebie. Także częstą reakcją na krytykę jest agresja, która często przemienia się w niszczącą potyczkę słowną pomiędzy krytykowanym a krytykującym. Osoby asertywne nie boją się krytyki -są do niej dobrze przygotowane i wiedzą, że może być pożyteczna.

Człowiek w trudnej sytuacji, a taką jest niewątpliwie krytyka, powinien być „blisko siebie". Jest to przecież subiektywna opinia, można się z nią zgodzić bądź nie.

•    Wylatanie uczuć pozytywnych

•    Zakłopotanie

Ludzie unikają zakłopotania, które jest mieszaniną dezorientacji i zawstydzenia. Często nie biorą udziału w sytuacjach, w których mogą poczuć zakłopotanie. Tymczasem, zachowując się asertywnie, trzeba swoje zakłopotanie wyrazić - jest ono przecież naturalną reakcją człowieka, w chwili gdy nie jest pewien, jak się zachować. Akceptując swoje zakłopotanie i godząc się na uwidocznienie tego stanu, zmniejsza się jego intensywność, znika dezorientacja. Także poczucie zawstydzenia można przezwyciężyć - pamiętając o tym, że mamy prawo być sobą, wraz z naszą wiedzą i niewiedzą-pozostańmy „blisko siebie”.

•    Wyrażanie uczuć negatywnych

•    Asertywny monolog wewnętrzny

•    Poczucie winy i krzywdy

•    Asertywność w kontakcie z samym sobą

• asertywnie, warto stwarzać sobie jak najlepsze warunki do osią-który powoduje wzrost zaufania do siebie i umożliwia kolej-,_)VęC*^a koszące sukces działanie. Warto więc stawiać samemu sobie reałi-je- P^r/^. dknia, nagradzać się za ich wykonanie, w miarę możliwości korzystać

<Tocy ² wewnątrz.    ...

?.aćl^l

auit*

P _______

¹, pśtruktywnych relacji interpersonalnych, w tym podejmowania decyzji ^życiel, lekarz, polityk, sprzedawca

i' bycie umiejętności asertywnosciowycn sprzyjać może sukcesom wre-^N decyzji zawodowych (np. podczas poszukiwania pracy) oraz w wyko-zadań zawodowych na stanowiskach wymagających zapewnienia

_r0wniczych. Dotyczy to, na przykład takich zawodów', jak psycholog, na-jednakże w niektórych zawodach, np. służby mundurowe, czy też w sytuuj braku osłony socjalnej pracowników albo w kontaktach z autorytarnymi

l^,r

zełożonymi w prywatnym zakładzie pracy — zachowania asertywne mogą

oie sprzyjać efektywności funkcjonowania zawodowego pracownika. Nabywanie umiejętności interpersonalnych związane jest więc z powiększaniem umiejętności realistycznego oceniania sytuacji zawodowej.

RoswóJ zawodowy 1 doskonalenie kwalifikacji

Warunkiem użyteczności kształcenia jest zaspokojenie przez absolwentów potrzeb społecznych przy uwzględnieniu własnego rozwoju zawodowego. Użyteczność ta jest m.in. funkcją przygotowania ogólnego i zawodowego, oczekiwań, poziomu motywacji i zdolności absolwenta oraz sytuacji, w jakich przebiega jego rozwój zawodowy. Jednocześnie o przydatności absolwentów do zawodu decyduje nie dyplom (przy założeniu, że na rynku pracvjest ich nadmiar), lecz rzeczywiste kompetencje pracownika.

Rozwój zawodowy związany jest z powiększaniem się zdolności człowieka do wykonywania określonych rodzajów' działalności zawodowej. W literaturze pedagogicznej i psychologicznej spotykamy omówienie wielu teorii rozwoju zawodowego czy też, inaczej mówiąc, teorii wyboru zawodu oraz dostosowania zawodowego (por. m.in. Nowacki, 1999). Większość z nich oparta jest na generalnym założeniu, iż podstawowe znaczenie w rozwoju zawodowym mają dwa procesy: trafny wybór zawodu i dlatego koncentrują się na poszukiwaniu czynników osobowościowych (potrzeb, doświadczeń itp.), od których ten wybór zależy, oraz drugi — dostosowanie do pracy, które może wyrażać się w odpowiedniości — jednostka spełnia wymagania środowiska pracy bądź satysfakcji — środowisko pracy spełnia wymagania jednostki. Są to m.in.: teoria wyboru zawodu F. W. Parsonsa oparta na tezie, że powodzenie zawodowe człowieka zależy od odpowiedniości między wymaganiami zawodu a posiadanymi cechami osobowości; teoria satysfakcji zawodowej VH. Vrooma zakładająca, że podstawą rozwoju zawodowego jest satysfakcja z pracy osiągana dzięki uzyskiwanym za jej wykonanie nagrodom zewnętrznym i we-

97