DSC07813 (2)

Anna vimmque cano, Troiae qui prymus ab oris ItaJiam fato profugus Laviniaque venit litora; multum iłle et terns iactatus et aito vi superum saevae memorem Iunonis ob iram, multa quoque et bełlo passus, dum conderet urbem mferretque deos Latio, genus unde Latinum Albanią ue patres atque altae mocni a Romae.

(Publius Vergffius Maro Aeneis, I, 1—4)

Męża opiewam i jego orężne czyny, co pierwszy Z Troi, losem miotany tułaczym, do brzegów Italii    i

Przybił, do Lacjum. A z bogów wyroku i mściwej Junony Gniewem ścigany, srodze się błąkał po lądach i morzach,

Srodze też znoił się w bojach, nim gród założył Lavinium,

Bogów trojańskich wprowadził do Lacjum, skąd szczep się latyński Wywiódł, praojce z Alby i Rzymu mury wyniosłe.

(Przełożył Ignacy Wiśniewski)

ĆWICZENIA

l. Określ formy poniższych czasowników i podaj ich znaczenie: it, ht, ałni, abi, adieram, adite, exibis, eximus, exiimus, subibant, transire, redeunt; fen, fercs, ferunt, ferebas, ferimus, feram, ferte, tulisti, tuleras; fads, fadam, fadunt, fades, faaebat, fed, fecerunt, fac, fecerat.

2. Podaj znaczenie poniższych czasowników łożonych i ich formy podstawowe, wymień wyrazy używane w j. polskim pochodzące od tych czasowników: abeo, exeo, ineo, transeo; construo, destruo, instruo, exstruo; apporto, deporto, exporto, importo, transporto; refero, confero, praefero, tran sfero.

3. Od jakich czasowników łacińskich pochodzą używane w j. polskim wyrazy: adwent, konwent, inwencja, konwencja, subwencja; inskrypcja, transkrypcja, subskrypcja, skrypt; konwokacja, inwokacja, prowokacja, prowokator; kompozycja, depozyt, deponować, imponować, proponować, suponować; referat, referować, referent, relacja, relacjonować; defekt, deficyt, infekcja, konfekcja, perfekcja, refektarz, interferencja; akcja, reakcja, aktor, reaktor, redakcja, transakcja; statut, konstytucja, konstytuować, instytucja, instytut, restytuować; koncepcja, koncept, percepcja, recepcja, recepta, akceptować.

VIII.

Rzeczowniki i przymiotniki deklinacji III (typ griłgtakowy i samogłoskowy).

LECTIO

OCTAVA

VARIA

('jióuićb    tfi Iw    tl

Homo sapiens. Alma Matcr. Repetitio, est mater studiórum. Quot hómmes. tot sententlae (Teremius). Corpus delicti. Homo res Sfera homilii (Seneca). "Homo homini lupqs (plautus). Hónorcs, sąepe mutant .mores.

^Ó tempój;^ o mores! (Cicero).)^oineń omen.¹ domina sunt ofiom ¹ . voxpopuli, vpx Dei."Virtutimilitari. Non'omnespossumus 6m^\Vergilm). Nonjacit nopBeią atnum plenum fumósis imaginibtis. Animus faćlt nobflem | (Seneca). Nil sine magno labóre dćdit vita morfalibus (Horatius). Patrią 'commuhię est jommiim nostrum parens (Cicero).

DE MARCO TULLIO CICERONE

Marcus Tullius Cicero, orator Romanus clarus et acriptor celeber, vir magnus * ac memorabilis fuit. Qui oratóri bono et iuris prudentiam et philosophlae notitfam necessarlas esse putabat. Existimabat enim sapientiam sine eloquentia parum prodesse civitaribus, eloąuentiam vero sine sapientia plerumque nimium obesse, prodesse numquam. Itaque non solum oratóres nobiles sed etiam iuris peritos et philosophlae praeceptóres in Graecia et in Asia audiebat.

Cicero eloquentia non vulgari praeditus non solum multas oratiónes celebres sed etiam libros daros, qui „De re publica”, „De legibus”, „De officHs”, „De amicitia” inscribuntur, scripsit. Multa hodie in libris a Cicerone scriptis de magnitudine anhni, de omni virtutum genere et aliis, quae ad humanitatem pertinent, legere possumus. Medio aevo et artiiun reiłascentfum aetate viri docti multa ex operibus Cicerónis hausenmt.

ĆWICZENIA

1.    Utwórz acc. i abl. sing. oraz gen. i acc. plur. od: corpus pulchrum, vox audita, orator nobilis, oratio celebris.

2.    Połącz w pary rzeczowniki z podanymi przymiotnikami i przetłumacz na j. polski:

matres, corpora, homine, virtutem, morum, labores, honoribus; magna, antiquam, magnis, antiąuorum, bonae, daro, magni.