DSC07864

14

Koniugaga III	Koniugacja IV "" -
Singi	ularis
1.    leg-a-tn przeczytam, będę czytać 2.    leg-e-s przeczytasz 3.    leg-e-t przeczyta	1.    audf-a-m będę słuchać 2.    audf-e-s będziesz słuchać 3.    audf-e-t będzie słuchać
Pluralis
1. leg-e-mus przeczytamy i leg-e-tis przeczytacie 3. leg-e-nt przeczytają	1.    audi-e-mus będziemy słuchać 2.    audi-e-tis będziecie słuchać 3.    audi-e-nt będą słuchać

TECHNIKA TŁUMACZENIA ZDANIA ŁACIŃSKIEGO (kilka praktycznych uwag)

1.    Tłumaczenie zdania zaczynamy od osobowej formy czasownika (nigdy od bezokolicznika). Jest to orzeczenie zdania.

2.    Łączymy orzeczenie z podmiotem zdania.

-    przypadkiem podmiotu jest nominativus.

-    podmiot i orzeczenie zdania zgadzają się ze sobą co do osoby, liczby, rodzaju, np.: Puella studet. Dziewczyna studiuje. Puellae student. Dziewczęta studiują. Puellae studiosae sunt. Dziewczęta są studentkami.

-    podmiot formalnie nieobecny przy czasowniku w 1. i 2. osobie wskazuje końcówka osobowa czasownika; np.: Studemus libenter. (My) chętnie studiujemy. Studiosae estis. (Wy) jesteście studentami.

3.    Po przetłumaczeniu orzeczenia i podmiotu zapytujemy zwykle o dopełnienie bliższe, które w języku łacińskim znajduje się przeważnie w akkusatiwie: Magistra sententias Latinas scribit. Nauczycielka pisze sentencje łacińskie., następnie pytamy o inne części zdania, np.: Magistra studiosis sententias Latinas de sapientia in tabula scribit. Nauczycielka pisze studentkom na tablicy łacińskie sentencje o mądrości.

4.    Rzeczownik i przymiotnik zgadzają się ze sobą co do rodzaju, przypadka i liczby: Magistra de sententos Latinis narrat. Nauczycielka opowiada o sentencjach łacińskich. Sententiae Latinae pulchrae sunt. Sentencje łacińskie są piękne.

5.    Przypadki w języku łacińskim, podobnie jak w języku polskim, spełniają różne funkcje w zdaniu (podmiotu, dopełnienia, przydawki, okolicznika).

Nominativus pełni funkcję podmiotu: Magistrae docent. Nauczycielki uczą. Genetivus wyraża przydawkę dopełniaczową: Linguae Latinae patria Italia erat. Ojczyzną języka łacińskiego była Italia.

Dativus jest przypadkiem dopełnienia dalszego: Magistra studiosis narrat. Nauczycielka opowiada studentkom.

Accusativus jako część zdania jest dopełnieniem bliższym: Linguam Lati-nam doceo. Uczę języka łacińskiego.

Ablativus może być przypadkiem dopełniona dalszego lub okolicznika*. Studiosis de lingua Latina narro. Opowiadam studentkom o języku łacińskim. Studiosae in bibliotheca sunt. Studentki znajdują się w bibliotece.

6. Przyimki łacińskie łączą się z akkusatiwem lub ablatiwem rzeczownika i stanowią nierozdzielną całość: in bibliotheca sum — Jestem w bibliotece, in bibliothecam propero — spieszę do biblioteki.

IV.

LECTIO

OUARTA

Zaimki osobowa.    ^A' i

lndicativus kopert., iutwi i słowa posiłkowego sum. mm, łuil Accusath/us cum inftnitwo,    grami

ac i, a

adhibeo, -ere, -ui, -itum użyć, zastosować aetemns, -a, -om wieczny, nieskończony augeo, -ere, auxi, buc tum powiększać, rozszerzać, wzmacniać Beata, -ae Beata bene dobrze bonus, -a, -um dobry cunctus, -a, -um cały, wszystek dko, -ere, dixi, dictom mówić, nazywać doctrma, -ae wiedza, nauka enim bowiem epistoła, -ae list fere prawie, niemal floreo, -ere, -ui kwitnąć, błyszczeć fortuna, -ae los

gaudeo, -ere, gavtsus sum cieszyć się

Graecus, -a, -um grecki

Graecla, -ae Grecja

habeo, -ere, -ui, -itum mieć, posiadać

historia, -ae historia, dzieje

in (z abl.) w, na

incóla, -ae mieszkaniec

irnito, -are, -avi, -atum zaprosić

itaąue więc, przeto

IuGa, -ae Julia

mens, -a, -um mój

mecum = cum me ze mną

neceasańus, -a, -um konieczny nihil nie nos my

notus, -a, -um znany notitia, -ae znajomość, wiedza nunc teraz patria, -ae ojczyzna Polonia, -ae Polska postea później, następnie propago, -are, -avi, -itum rozkrzewić, rozszerzać

ąuidąuid cokolwiek

quis? ąuid? ktd? co?

sćio, -ire, -M, -itum wiedzieć, znać

si jeśli, jeżeli '

Sophia, -ae Zofia studiósi studenci

supero, -are, -avi, -atum przewyższać, pokonywać

terra, -ae ziemia, kraj totus, -a, -um cały una razem

us&tatus, -a, -um używany, zwykły ut jak

vado, -ere, vasi iść, kroczyć

vallo, -ere, -ui być silnym, być zdrowym

vita, -ae żyde

vos wy