DSC07884 (2)

54

54

Funkcje trybu coniunctłvus. Coniunctivua ptaesentis, imperfecti. Ut finale, ut obiectivum.

XV. LECTIO CIUINTA DECIMA

Academią -m gaj Akademosa, gdzie nauczał Platon; wyższa szkoła, uniwersytet, akademia acque równo, tak samo beoerołeoda, -ae życzliwość coocifio, -ire, -lvi, -atum jednoczyć, pozyskać

cooktto, -ire, -iri, -itum przechowywać, ocahć, zachować (fr. conserver, ang. oon$erve, por. konserwacja) cuuctatio, -óois / ociąganie się, wahanie, powolność

iełecto, -ire, -tri, -atum bawić, cieszyć detrimeatam. -i strata, szkoda effido, -ere, -fecś, -fectum wykonać, sprawić, zdziałać

detrimentnm, -i strata, szkoda easpedo, -ire, -in, -atum czekać, oczekiwać falsus, -a, -mn fałszywy, zmyślony faustus, -a, -um błogi, szczęśliwy fełix, -tds urodzajny, szczęśliwy fiiflis, -e wiemy, rzetelny fingo, -ere, fimd, fktum kształtować, tworzyć, zmyślać

fortunatus, -a, -mn szczęśliwy, bogaty bonestus, -a, -um zacny, przyzwoity, uczciwy

humus, -i / ziemia, grunt inter z acc. między, wśród iureotus, -fitis / młodość membrum, -i członek, człon = część (całości)

minus mniej

molestus, -a, -um przykry, uciążliwy moneo, -ere, -ui, -itnm upominać, przypominać

ne (z eon.) oby nie (przy życzeniu, prośbie, rozkazie)

neve = neu i nie, ani nie nisi jeżeli nie, jak tylko oblecto, -ire, -ivi, -atum bawić, rozweae. lać, cieszyć

pęto, -ere, -ivi (ii), -itum dążyć do czegoś prosić, żądać potius lepiej, raczej professor, -oris nauczyciel, znawca propero, -ire, -ivi, -itum pośpieszać, śpię-szyć

prudenter roztropnie, przezornie qmfibet, quaelibet, quodlibet każdy, jaki. kolwiek, dowolny nec ... ąuidem i ani nawet nie quisquis, quaequae, quidquid, quodqood ktokolwiek, cokolwiek, każdy, wszystko

respicio, -ere, -spexi, -spectum oglądać się, rozważać, oczekiwać (por. respektować, respekt)

rogo, -ire, -ivi, -itum pytać, prosić kogo o coś

sancio, -ire, sanxi, sanctum poświęcić, uczynić nietykalnym (por. usankcjonować).

senectus, -utis / starość sentio, -ire, sensi, sensum czuć, spostrzegać

simulo, -ire, -ivi, -itum udawać, być obłudnym

summus, -a, -um najwyższy turpis, -e brzydki, haniebny, niemoralny ut (z eon. — celowo) aby, ażeby utinam oby

vates, -is m, f prorok, wieszcz venia, -ae łaska, przebaczenie, pozwolenie verus, -a, -mn prawdziwy (niem. wahr, por. weryfikacja)

FUNKCJE TRYBU CONIUNCTIVUS

Coniunctivus (tryb przypuszczający, warunkowy, łączący) występuje w zdaniach głównych oraz w zdaniach podrzędnie złożonych.

W zdaniach głównych coniunctivus służy do wyrażania przypuszczenia,

możliwości, życzenia, rozkazu, powątpiewania, np.: videat można prze-tłumaczyć zobaczyłby lub niech zobaczy, scribatis - piszcie). Coniunctivus ^ paniach głównych tłumaczy się w języku polskim przez tryb warunkowy jułj rozkazujący w zależności od kontekstu.

W wielu zdaniach podrzędnie złożonych coniunctivus jest trybem orzeczeń _tych zdań, wskazuje na zależność składniową zdania podrzędnego od zdania nadrzędnego, a także informuje o stosunku czasowym czynności wyrażonej przez orzeczenie zdania podrzędnego do czynności wyrażonej przez orzeczenie ^aoia nadrzędnego (jednoczesność, uprzedniość, następczość).

CONIUNCTIVUS PRAESENTIS ACTIVI

Tryb przypuszczający czasu teraźniejszego strony czynnej

Kon. I	Kon. II	Kon. III	Kon. IV	sum, esae, ftii
Singularis
1; ame-m	vide-a-ra	leg-a-m	audl-a-m	am
2. ame-s	vide-a-s	leg-a-s	audi-a-s	ais
3. ame-t	vide-a-t	leg-a-t	audl-a-t	at
Pluralis
1. ame-m us	vide-a-mus	leg-a-m us	audi-a-mus	lim ui
2. ame-tis	vide-a-tis	leg-a-tis	audi-a-tis	atii
3. ame-nt	vide-a-nt	leg-a-nt	audf-a-nt	ant

CONIUNCTIVUS PRAESENTIS PASS!VI

Tryb przypuszczający czasu teraźniejszego strony biernej

Kon. I	Kon. II	Kon. III	Kon. IV
Singularis
1. ame-r	vide-a-r	I leg-a-r	[ audf-a-r
2. ame-ris	vide-a-ris	leg-a-rii	audi-a-ris
3. ame-tur	vide-a-tur	leg-a-tur	audi-a-tur
Pluralis
1. ame-mur	vide-a-mur	Ieg-a-mur 1	audi-a-mur
2. ame-mlni	vide-a-mini	leg-a-nuhi	audi-a-mim
3. ame-ntur	vide-a-ntur I	leg-a-ntur	audi-a-ntur

Coniunctivus praesentis tworzy się przez dodanie do tematu praesentis cechy -e w koniugacji I (tematowe a- i cecha -e -* -e), cechy -a w koniugacji Ił, DI, IV oraz końcówek osobowych strony czynnej lub biernej.