DSC07895 (2)

76

a)    Rzeczywisty (modus realis), gdy warunek jest zgodny z rzeczywistością, W obu zdaniach orzeczenie występuje wtedy w indikatiwie, np.: Si hocdicis erras. Jeśli to mówisz, mylisz się. Si vis amari, ama. Jeśli chcesz być kochany, kochąj!

b)    Możliwy (modus potentialis), gdy autor zdania uważa warunek za możliwy do spełnienia. W obu zdaniach orzeczenie występuje wtedy w koniunktiwie praesentis dla teraźniejszości i przyszłości, a w koniunktiwie perfecti dla przeszłości, np.: Si hoc dicas, errcs. Jeślibyś to mówił, myliłbyś się. Si hodie ad me venias, contentus sim. Jeślibyś dziś przyszedł do mnie, byłbym zadowolony. Si heri ad me veneris, contentus fuerim. Jeślibyś wczoraj przyszedł do mnie. byłbym zadowolony.

c)    Nierzeczywisty (modus irrealis), gdy autor zdania uważa warunek za niemożliwy do spełnienia. W obu zdaniach orzeczenie występuje wtedy w koniunktiwie im perfecti dla teraźniejszości i przyszłości, a w koniunktiwie plusąuamperfecti dla przeszłości, np.: Si hodie ad me venires, contentus essem. Gdy byś dziś przyszedł do mnie, byłbym zadowolony. Si heri ad me venisses, contentus fuissem. Gdybyś był wczoraj przyszedł do mnie, byłbym zadowolony. Si heri me curavisses, hodie non aegrotarem. Gdybyś wczoraj zatroszczył się o mnie, dziś nie chorowałbym.

ZDANIA PRZYZWALAJĄCE

Zdania podrzędne przyzwalające zaczynają się od spójników: quamquam, cum, quamvis, licet, ut (zaprzeczenie ne), etsi, etiamsi, tametsi — chociaż, choć, aczkolwiek, jakkolwiek, lubo, jeśli nawet, chociażby, jeśliby nawet itp. W zdaniu nadrzędnym występuje często tam en — jednak, w pewnych przypadkach attamen, at.

a)    Quamquam łączy się z indikatiwem, np.: Quamquam Regulus vitam suam servare potuit, tam en Carthaginem rediit. Chociaż Regulus mógł ocalić swoje życie, powróci jednak do Kartaginy.

b)    Cum, quamvis łączą się z koniunktiwem według consecutio temporum, np.: Cum fatigatus sim, tamen felix ero, si me visitaveris. Choć jestem zmęczony, będę jednak szczęśliwy, jeśli mnie odwiedzisz.

c)    Licet, ut łączą się z koniunktiwem praesentis lub perfecti, np.: Ut desint vires, tamen est laudanda voluntas. Choć brakuje sił, należy pochwalić chęć.

d)    Etsi, etiamsi, tametsi mają składnię zdań warunkowych, np.: Etiamsi cupimus, risum tenere non possumus. Chociaż chcemy, nie możemy powstrzymać śmiechu. Etiamsi cupiamus, risum tenere non possimus. Choćbyśmy chcieli, nie moglibyśmy powstrzymać śmiechu.

V£R0A DEFECTIVA Czasowniki o niepełnej odmianie

ujetnlhi, meminisse zapamiętałem, pamiętam

coepi, cocpissc zacząłem

odi, odissc znienawidziłem, nienawidzę

Czasowniki te odmieniają się tylko w perfectum i czasach tworzonych od tematu perfecti, określają czynność dokonaną w przeszłości, której skutek trwa nadal; stąd też perfectum tłumaczymy przez praesens, plusquamperfectum przez imperfectum, futurum II przez futurum I. Imperativus od memini: memento pamiętaj; mementote pamiętajcie.

|MPERATIVUS FUTURI ACTIVI

Tryb rozkazujący czasu przyszłego strony czynnej

Kon. I	Kon. II	Kon. m	Kon. IV	sum, esse, fui
Singularis
2. ama-to	vide-to	leg-i-to	audf-to	es-to
3. ama-to	vide-to	leg-i-to	audi-to	es-to
		Pluralis
2. ama-tóte	vide-tote	leg-i-tóte	audi-tóte	es-tóte
3. ama-nto	vide-nto	leg-u-nto	audi-u-nto	sunto