DSC07900 (2)

86

ZDANIA PYTAJĄCE ZALEŻNE

quis, quid (we wszystkich przypadkach), ubi, unde, quo, quando, cur, quatnodo, me, an, num, aonne.

Nesdo (Nego me scirc), cur nulias ad me litteras des (dederis, daturus sis). Nie wiem, dlaczego nie przysyłasz (dajesz, dałeś, będziesz dawał) żadnych listów do mnie.

ZDANIA PODRZĘDNE CELO\NE I DOPEŁNIENIOWE (ut finale, ut obiectivum)

ut, ne, neve, neu

Yenimus, ut urbis aedificia spectemus. Przychodzimy, aby oglądać budowle miasta. Veniebamus (venimus), ut urbis aedificia spectaremus. Przychodziliśmy (przyszliśmy), aby oglądać budowle miasta.

Rogo, ut ad me venias. Proszę, abyś przyszedł do mnie. Rogabam, ut ad me venires. Prosiłam, abyś przyszedł do mnie.

Professores optant, ut studiosi multa et multum cognoscant. Profesorowie życzą sobie, aby studenci wiele i dokładnie poznali. Professores optabant, ut studiosi multa et multum cognoscerent. Profesorowie życzyli sobie, aby studenci wiele i dokładnie poznali. Professores optant, ne studiosi praecepta eorum negiegant. Profesorowie życzą sobie, aby studenci nie lekceważyli ich wskazówek. Professores optabant, ne studiosi praecepta neglegerent. Profesorowie życzyli sobie, aby studenci nie lekceważyli wskazówek.

Pater Wratislaviam Glium misit, ut studiis vacaret. Ojciec wysłał syna do Wrocławia, aby (ten) studiował.

INNE SPOSOBY WYRAŻANIA CELU

Venimus aedificia urbis spectatum. Venimus aedificia urbis spectaturi. Vcnimus ad spectandum aedificia urbis. Venimus ad urbis aedificia spectanda. Yenimus urbis spectandae causa.

ZDANIA PODRZĘDNE SKUTKOWE (ut consecutivum) ut, ut non

Milites ita perterriti erant, ut resistere non auderent. Żołnierze byli tak przerażeni, że nie mieli odwagi przeciwstawić się.

Imperator Titus tantae liberalitatis fuit, ut nulli quicquam negaverit. Cesarz Tytus był człowiekiem tak wielkiej uprzejmości, że nikomu niczego (czegokolwiek) nie odmówił.

Nemo adeo ferus est, ut non mitescere possit. Nikt nie jest do tego stopnia nieokrzesany (dziki), aby nie mógł złagodnieć.

Mułtis aocidit, ut fortuna sua contenti vivant. Wielu zdarza się, że są zadowoleni ze swego losu. lta laborabas, ut professores te laudent. Tak pracowałeś, że profesorowie chwalą cię.

Porównaj:

Ut sementem faceris, ita metes.

Jak zasiejesz (zasiew uczynisz), tak będziesz zbierał.

lta sementem fac, ut bene metas.

Tak zasiej, abyś dobrze zebrał.

Bene sementem fac, ne małe metas.

Dobrze zasiej, abyś źle nie zebrał.

CUM HISTORICUM

Cicero, cum Athenis esset, philosophos claros audiebat. Cyceron, gdy był w Atenach, słuchał sławnych filozofów. Dux, cum hostes castris appropin-quavissent, exercitibus signum ad pugnam dedfit. Kiedy wrogowie zbliżyli się do obozu, wódz dał wojsku znak do walki.

ZDANIA O KO LICZNIKOWE PRZYCZYNY

cum, praesertim cum (z eon.); quod, propterea quod, quia, quoniam (z ind. lub z eon.)

Debet homo homini consulere, quicumque sit, eam ob ipsam causam, quod homo est. Człowiek powinien pomagać człowiekowi, kimkolwiek byłby, z tego samego powodu (z tego tylko powodu), ponieważ jest człowiekiem. Cum ad me non venias, vehementer commotus litteras ad te scribo. Ponieważ nie przychodzisz do mnie, mocno zaniepokojony piszę list do ciebie.

Socrates ab Atheniensibus accusatus est, quod corrumperet iuventutem. Sokrates został oskarżony przez Ateńczyków, ponieważ (ich zdaniem) deprawował młodzież.

ZDANIA PODRZĘDNE PRZYZWALAJĄCE

quamquam (z ind.), cum, quamvis (quamlibet), licet ut (z eon.), esti, etiamsi, tametsi (z ind., iub z eon.).

Nonnuili, quamquam divitias habeat, tam en felices non sunt (infelices sunt). Niektórzy, chociaż mają bogactwa, nie są szczęśliwi.